Thơ đường luật phổ nhạc...

Thơ đường luật phổ nhạc…

(Câu chuyện bạn bè…)

   Từ lâu, cũng có vài bè bạn (nhất là các bạn trẻ) hỏi: “Thơ phổ thành nhạc có dễ không?”

   Thật ra…tôi chưa có đủ thời gian để lập luận ngôn ngữ chuyên môn để diễn đạt,  phân tích chính xác dễ hiểu trong ý tưởng của mình về vấn đề này…

   Với lại, chỉ là kẻ rong chơi qua vùng đất văn chương, thơ ca và âm nhạc…Chứ hổng có ý định dựng nhà "kết hôn" ở miền chữ nghĩa này?!

   Từ trước đến giờ, người ta chỉ dạy cho chúng ta về niêm, luật, vần (Thơ) và qui luật nốt nhạc, hợp âm (âm nhạc) như một định lý! Chưa thấy ai bạo phổi dạy cho ta cái quy tắc “phiêu diêu”, chắp cánh để sáng tác ra một áng văn chương, bài thơ hoặc ca khúc (tác phẩm) bao giờ?!

   Ở đây, là blog cá nhân…nên @thenhan chỉ nói "thì thào" riêng tư với bạn bè từ suy nghiệm khi lỡ lạc bước phiêu bồng đến cõi thi ca (cười):
  

   Tất nhiên, muốn phổ thơ thành nhạc (ca khúc) không thật đơn giản. Vì, khó để hoàn thiện (tương đối) giữa 2 tác giả. Ngôn ngữ, vần điệu niêm luật của thơ ca và nhạc điệu vẫn có “khẩu khí” khác nhau. Đó là chưa nói ý tưởng của thơ ca thường dùng ngôn từ chủ đaọ nghệ thuật diễn cảm, còn âm nhạc lại cần về nhu cầu tiết tấu âm thanh (giọng hát). Tuy vậy, sự giao hòa thơ ca là điều hiển nhiên khi đã có cảm xúc ngữ điệu chuyển thành giai điệu...

  Người ta thường dùng ngôn từ “phổ” nhạc (bài hát) cho một bài thơ (khác với phổ thơ). Vì đôi khi: Nhạc sĩ chỉ có thể lấy ý tưởng, một vài câu quan trọng chủ yếu trong bài thơ để sáng tạo thêm trích đoạn, miễn là vẫn đúng với nội dung, ý tưởng bài thơ đó. Bởi, không phải bài thơ nào cũng trùng  khớp với nguyên lý, phù hợp kết cấu một ca khúc…

   Phần lớn ta thấy câu chữ của các ca khúc thường xây dựng vần “bằng” nhiều hơn vần “trắc” để âm thanh dễ phối hợp, tuần tự diễn tấu gọn gàng, để giọng hát mượt mà cảm cúc, êm ái hơn! Trong khi, thơ lại thường có luật “bằng trắc” cách nhau chỉ 2 từ (hoặc 1).

   Thật ra, thơ cũng là thể loại âm nhạc như một ca khúc (luật, niêm, vần). Bởi mục đích thơ cũng dùng để đọc diễn ngâm. Tuy vậy, thơ vẫn hạn chế về giai điệu âm nhạc (Qui luật âm thanh). Vì, khi trung thành với một thể loại thơ nào đó. Ta vẫn thấy sự lặp đi, lặp lại nhạc điệu quen thuộc, ít đa dạng…giống như biến thể dân ca ra các loại: Hò, ca dao, vè, bài chòi, lô tô vậy…Trong các loại thể thơ khó phổ nhạc nhất là sự đồng điệu vần câu (Lục bát) hoặc quá gò bó: Luật và đối (Đường luật).

   Nhưng, theo @thenhan thì ta vẫn có thể giữ nghiêm luật và chỉ cần phân biệt thêm “bằng”(không dấu, dấu huyền) , “trắc”(sắc, ngã) và những dấu “trầm” ( hỏi và nặng). Vì chữ Việt qui theo “bằng, trắc”chỉ là tương đối khi đọc…chứ không dùng để xác định hát trầm bỗng nốt âm nhạc…

  Ngoài ra, ngôn ngữ âm nhạc cần mang tính phổ thông, hiện đại (dễ hiểu, ý tứ rõ ràng)…thì nên tránh bớt dùng những từ mang tính: Học thuyết, “bác học”, điển tích ví von…vì âm nhạc thường đi theo con đường âm thanh đến trái tim, trước khi ghé qua ngưỡng cửa tư duy…(?)

   Chuyện thơ ca và âm nhạc là câu chuyện không dài! Nhưng, lại không có đoạn kết (nghệ thuật mà).

   Sau đây, sẽ phổ nhạc cho bạn bè nghe thử với bài thơ “mưa về tháng sáu”. Đúng ra, là nhạc được lồng vào thơ! Vì Thế Nhân vẫn giữ nguyên câu cú của Đường luật… (Bài này có thể dùng nhạc điệu Rock ballad hoặc blue-rock).

  
    P/s: Có thời gian @TN sẽ tổng hợp một số bài phổ nhạc các loại thơ: 8, 4, lục bát cùng vài thể "tự do"...để dễ trừu tượng hình dung một vài gá nghĩa thơ ca và giai điệu, cảm ơn!

Mưa về tháng sáu…

 Tháng sáu mưa về rối tóc em

 Mây hờn lên mắt ướt môi mềm

 Chiều đi buông gió lay mùa nhớ

 Nắng vỡ nghiêng lề đợi phố quên

 Ngõ vắng rong rêu tình mất dấu

 Đường xưa sỏi đá lá vương thềm

 Đời qua lối cũ hình như đã...

 Kỷ niệm hẹn hò vẫn gọi tên!

 Tháng sáu mưa về tựa nắng bay

 Giọt buồn tiếc nuối đếm hao gầy

 Lời yêu thuở ấy chìm trong gió

 Góc phố bây giờ vắng bàn tay

 Cõi nhớ đong đưa đèn bóng đổ

 Miền soi nhung nhớ chốn đêm dài

 Tình như chiếc lá lòng hoang phế
  Rớt xuống cuộc đời mộng cũng phai...

                                         Thế Nhân