"Nổ" và "chảnh"

“Nổ” và “chảnh”

  

     Có con bé (ngoài 30 tuổi) gõ phím qua Chat:

   - Chú ơi! Giải nghĩa chữ “nổ” và “chảnh” ra sao hả chú?

   - Thì…con cứ lục lọi google (internet) hoặc mò mẫm tra tự điển xem sao?

   - Tiếng English (Anh) mà cũng hổng có rùi…chú ơi!

   Tôi cười:

   - Vậy, nhờ mấy ông giáo sư muốn đưa chữ Hán vào dạy phổ thông hỏi thử…

   - Hic, chữ Hán cũng chảnh hả chú?

   - Hơ…hổng bít nữa? Nhưng, chắc chắn là có chữ “nổ”…vì đó là chữ tượng hình nên có thể dzẽ mờ…

    - Hi hi…Lâu qúa, hỏng thấy chú viết hài hước nữa hen? Bùn quớ! Chú giải thích nghe đi, con tặng chú cái bánh trung thu…

   Hic, “sáu mươi năm cuộc đời” rầu…đâu thèm dỗ ngọt nữa, mà mơ ăn bánh trung thu (le lưỡi)? Còn cố viết hài hước thì cũng sợ gây ngộ nhận! Với lại, thấy Hoài Linh trở thành danh hài, xây nhà thờ Tổ to ghê, chi phí tốn kém quá…nên cũng cảm thấy e ngại ngùng (cười vu vơ).

   Văn tự, chữ nghĩa là qui ước, hiểu ý! “Hổng dám đâu” mà giải nghĩa? Lỡ không    may nhầm lẫn vào bì bụp, ra ì xèo…với lại, nổ hay chảnh không phải là ngôn từ có qui ước trong ngôn ngữ văn bản? Nó là thuộc từ “ý niệm” thông dụng của người trong nam…gần giống với nghĩa Khoác loác và tinh tướng nhưng lại khác ý khi so sánh lối văn chương khẳng định người ngoài bắc (!)

   Khi bình luận một ai đó…về lời ăn tiếng nói, hay tính cách “nổ” và “chảnh”? Thì người Việt mình đều hiểu được dụng ý ngay! Nhưng, khi tìm cách dịch thuật sang tiếng Anh thì có thể loạng choạng, không phải dễ…và nếu nhờ mấy ông “giáo sư” muốn đưa chữ Hán vào dạy phổ thông cũng chỉ có cách chảnh chọe vẽ hoạt họa…

   Đương nhiên, nó không phải là tiếng lóng (bí ẩn) mà là dạng tu từ gợi ý của nhiều hình tượng…Vì, bắt nguồn từ định nghĩa: Nổ (qui ước ngôn ngữ) là tác động âm thanh của hiện tượng vật lý phá vỡ không gian về mặt bành trướng thể tích (tác động của bom mìn chẳng hạn). Còn…chảnh là trò chơi chữ nghĩa “chanh chua” tính từ lúc đánh vần, thêm dấu “chờ-anh chanh, hỏi-chảnh”(cười)…

   Chẳng biết cách giải thích đúng chưa? Vì suy diễn là trò chơi rờ rẫm “bịt mắt bắt dê”…Nhưng, nổ rõ ràng là cách nói phê phán khi thổi phồng sự việc, và có thể thêm nhiều dạng, ngữ cảnh (ý tứ): “Nổ” lụp bụp, đì đùng (khoe với bạn bè, lối xóm), “Nổ” như bom na-pan (nói dóc thường xuyên), “nổ” như bom nguyên tử (hù dọa thiên hạ), nhà gần kho đạn (“nổ” đủ loại, kiểu). Còn chảnh được hiểu là: khoe khoang giàu có (sang “chảnh”), khoa trương kiểu cách (“chảnh” chọe), lăn xăn bon chen (“chảnh” chó) nghe cũng “thăng hoa”, thú vị khi kèm từ láy đó chứ ẹ…

    Có nhiều người thích thú, khen cách dùng từ ngữ “nổ” (cho nam giới) và “chảnh” (cho nữ giới) ở Việt Nam là hài hước, đặc tính thâm thúy rất hay…Vì, nổ một chút cũng dzui, chảnh xíu xiu rất dễ thương! Nhưng, nếu phát xuất từ tham vọng và dối trá thì trở thành kẻ ngốc nghếch, thiếu lòng tự trọng…

   Sự thích tô vẽ, trừu tượng màu mè, phóng đại, thiếu tôn trọng sự thật khách quan…khiến xã hội xãy ra cũng lắm chuyện bi hài! Từ những cực đoan lừa tham vọng vụn vặt khiến người ta nổ hư không và chảnh le lói:

   Mới đây (6/9/2016)  “vụ xe tải dìu xe khách mất thắng cuối đèo Bảo Lộc” ai cũng thấy rõ là một sự may mắn khá hi hữu (có điều kiện)! Đáng lẽ, xe khách và xe tải đều cảm thấy hạnh phúc khi cứu giúp, thoát được tai nạn (chết người) và họ sẽ thông cảm, thân thiện lịch thiệp cảm ơn nhau vì đã được “dìu” tình cờ giúp nhau trong cơn hoạn nạn…thì lại “bổng dưng” thành ra mâu thuẫn không đáng có, chỉ vì có người “nổ” và kẻ “chảnh”: Báo chí truyền thông nổ hư cấu thêm ly kỳ huyền thoại anh hùng. Cơ quan chuyên trách làm chảnh ca ngợi, phô trương khen thưởng, tặng “vô lăng vàng”, đạt được danh hiệu...may rủi chỉ từ một sự cố(?)

   Cuộc đời…nếu thế, thiên hạ sẽ trở nên hoang mang, lông ngông đi tìm giá trị sự thật và rồi nhìn phiến diện, mô phỏng đại sự kiện, gây tranh cãi chí chóe, lãng quên sự cần tế nhị, lòng tin yêu? Chỉ sợ rằng: cũng vì duy ý chí (một lẽ phải), đành đi bên lề “văn hóa” lơ ngơ thích nổ và làm chảnh (hic)!