AI là
vốn từ viết tắt của Artificial Intelligence, dịch sang tiếng Việt là “Trí tuệ
nhân tạo”. Người ta tưởng: Máy móc giờ đây có thể "học hỏi" và
"suy nghĩ" giống như con người,.. Sự
thật, không phải ai cũng thừa nhận 4.0 là cuộc cách mạng có giá trị nhân văn so
với 3 lần trước: Máy hơi nước - thủy lực
(1.0), động cơ- điện khí hóa (2.0)
hay công nghệ - internet (3.0). Vì, cách
“nổ” (AI=ay- ai) trên mạng? Thực tế, chỉ là bước phát triển nối tiếp “robot”
được thiết kế, lập trình tổng hợp các software (phần mềm) vốn có. Nếu như 2 cuộc cách mạng trước (giữa thế kỷ 18 đến giữa thế 19) tạo ra
công cụ máy móc sản xuất làm phát triển kinh tế xã hội mạnh mẻ, thì cuộc cách
mạng công nghệ lần thứ 3 (1960-1990) đã có tác động đến tư tưởng, lối sống văn hóa, ứng dụng
quản trị hành chính xã hội hiện nay. Sức mạnh của khoa học kỹ thuật là điều hiển nhiên. Nó sẽ làm thay đổi
đời sống xã hội và cả chính trị, quân sự tương lai. Sử dụng trí thức đã gần như quyết định mọi vận
mệnh xã hội, con người... Điều người ta lo lắng là: “Trí tuệ nhân tạo” có thể đánh bại bộ não sinh học? Nếu vậy, có lẽ lịch sử
loài người không cần phải viết tiếp (hic)! Vì, khi “trí tuệ nhân tạo” quản trị
thì “quyền lực lộng hành” sẽ tìm cách lên ngôi! Con người sẽ bị lệ thuộc vào hành
vi máy móc hơn là cảm xúc? Một viễn cảnh khá là nghèo nàn về hạnh phúc… Hy
vọng, không đến mức đó? Nếu tính nhân văn vẫn tồn tại…Khi người ta không còn bảo thủ văn hóa dân tộc, bình đẳng kiến thức vào đời! Và, không thể lấy “chủ nghĩa dối lừa” để gây ảo tưởng thông tin trên mạng (cười),
Theo sử sách ghi chép: Halloween
bắt nguồn từ lễ hội Samhain của người Celts, sống cách đây hơn 2.000 năm trên
vùng đất nay là Ireland, Anh và phía Bắc Pháp. Đó là một ngày truyền thống diễn
ra vào đêm ngày 31 tháng 10 hàng năm ở nhiều nước phương Tây….
Thật ra, những lễ hội nhân gian đều bắt nguồn từ tình cảm tâm linh (!) Hình như, các dân
tộc khắp nơi trên thế giới đều có lễ riêng cho “ngày người chết trở về”… để giữa sự sống và cái
chết vẫn còn mối liên hệ, tồn tại (?) Và tùy theo sự hòa nhập quan niệm tôn
giáo, hay nhu cầu tập quán tục lệ dân sinh mà biến đổi phù hợp…
Ngày nay, Halloween gần như đã “du nhập”
vào nhiều nước trên thế giới. Thường là lễ hội (vui chơi) hóa trang các nhân
vật mang hình hài người chết, ma quỉ, nhân vật kỳ quái, hoặc siêu anh hùng,
thần thoại. Và, thú vị của lễ hội Halloween đặc biệt hơn, khi dành
cho sức trừu tượng của trẻ em và thanh thiếu niên… Có lẽ, tuy có cùng một “tư duy” tâm linh,
nhưng khác văn hóa (triết lý giáo dục) mà người ta thể hiện bằng cách nhát ma hay bị ma nhát...(cười)?.
Hôm nay, ngày “lễ”
phụ nữ (20/10). Tôi nhớ đến ý nghĩa của một nữa thế giới!?
“Phận má hồng”? Là cách người ta nói về giới
tính và thân phận của người phụ nữ…
Nhưng tên gọi đó (má hồng) có vẻ trừu tượng thêm
cái đẹp tâm hồn lãng mạn hơn(!) Còn đối với các nhà khoa học lý tính, thường nghiêng về sinh học và tâm lý nhân sinh.
Có lẽ, khi nhìn vào vận mệnh cuộc đời? Họ
(phụ nữ) phần lớn tin vào số phận(?)
Thực ra, cái triết lý thiệt thòi của phụ nữ là
do nền văn hóa! Không chỉ sách khải huyền, giáo lý, luật định của các tôn giáo...mà ngay cả Khổng Tử được tôn thờ là “bậc tri túc” mà cũng
đòi hỏi ra luật định (xã hội, gia đình) phải: Tam tòng, tứ đức (!) Nên, “Kiếp hồng nhan” đành bạc mệnh, khiến cho thi hào Nguyễn Du cũng than: “Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen”…
Suy cho cùng, tạo hóa (hay ông trời) có nam &
nữ vốn là hạnh phúc sinh tồn. Còn muốn hay không là do con người tự hành xử...
Ngày nay, một xã hội văn minh được đánh giá
qua cách cư xử với những người yếu thế! Phụ nữ là những người “chân yếu tay mềm”.
Vì vậy, “Lady first” (lịch thiệp & ưu tiên phụ nữ) thuộc tiêu chí giáo dục là
điều tự nhiên (đạo đức). Sự bình đẳng không phải số học, mà ở lẽ công bằng so với
giới tính.
Người ta có thể đánh giá tính nhân văn của chúng
ta (những người đàn ông) qua cách giao tiếp với phụ nữ. Có những điều tối thiểu
cần phải học lịch thiệp trí thức: Đừng phân biệt tuổi tác, phê bình hay so sánh
nhan sắc phụ nữ! Và, bất cứ hoàn cảnh nào?Thì nhân phẩm của họ chính là sự riêng
tư cần tôn trọng.
Tôi thích nhìn phụ nữ bằng đôi mắt nghệ sĩ từ các nhà họa
sĩ: Mỗi người có tâm hồn khác nhau ở dáng vẻ, nhưng tất cả đều có điểm giống nhau ở hình thể… (cười)!
Quy
hoạch là gì? Có phải là một nghề hay không? Đó là câu hỏi không dễ lý giải đầy đủ… Bởi
vì, không có trường lớp “chuyên môn” nào dạy cho bạn làm quy hoạch. Trước đây,
khi mới chập chững ra trường (1981) tôi được phân công về một “phòng quy hoạch”. Thật tình, lúc ấy tôi
không biết ở đó mình sẽ làm công việc gì?
Nhờ có chút năng khiếu hội họa, chữ nghĩa nên
được tham gia thiết kế công trình và hí hoáy đôi dòng luận chứng kinh tế-kỹ
thuật (cười). Tất nhiên, tôi
phải cố gắng lắm: Tham khảo nhiều tài liệu, luận điểm, dự báo lịch sử, học
tập thêm các thông số ngành nghề khác nhau. Cố gắng dung hòa và mở rộng tư duy, tập hợp logic lập luận lại nhiều điều… Nên, ta có thể tự hiểu rằng đề tài quy hoach: Là một phương án (kế hoạch) của ngành nghề nào đó, hoặc chỉ là thuật ngữ maketing dự thảo sáng tạo trong nhu cầu sản
xuất, kinh doanh. Tuy có cùng một ý tứ, nhưng được giới hạn
bởi sự phân cấp (trên) danh nghĩa: Viện quy
hoạch tổng hợp (cấp quốc gia), Đoàn
quy hoach (vùng miền), Sở quy hoạch
(ngành nghề) hoặc các bộ phận chuyên
trách quy hoạch cấp thành phố, đô thị, đặc khu, nông trường, nhà máy… Nghĩa là: Một đề án quy hoach quốc gia, vùng miền (địa giới hành
chinh) được ra đời, phải mang tính kiện toàn xã hội! Vì vây, sản phẩm quy hoạch là tiên đề thuộc về
lĩnh vực khoa học-kỹ thuật (khoa học tự nhiên và khoa học xã hội). Với nguyên lý hệ thống như vậy? Có thể xem hồ sơ quy hoạch phải bao gồm: Luận chứng
khoa học, bản vẽ và quy trình kỹ
thuật. Có vẻ, như đây là tư duy đồng bộ, hệ thống quy chế dân chủ…Vì, mọi giá
trị và hiệu quả thực hiện đều liên quan đến địa
thế, khí hậu, kinh tế, giáo dục và tập quán văn
hóa nhân sinh…
Trong những năm tháng (1982 – 1986)) cùng gian
nan khảo sát với các đoàn quy hoạch khác. Tôi đã được chiêm ngưỡng vẽ đẹp vùng đất tây
nguyên rộng lớn đa sắc thái này! Có lẽ, khi nhìn từ trên cao (bản đồ ảnh vệ
tinh) ta thấy cõi đời trở nên nhỏ bé, đáng yêu hơn. Nơi, mà hàng nghìn năm qua,
chắc chưa có gì thay đổi lớn, màu xanh chưa hề phai (?) Có thể, còn đâu đó những
khu rừng bí ẩn che dấu tài sản, núi đồi mênh mông hoang sơ. Những dòng suối nhỏ vẫn lã lơi quanh co,
mơ màng chảy về dòng sông lớn…
Nhưng, đó là câu chuyện thời quá khứ? Sau 1986, khi xóa bỏ cơ chế “bao
cấp” chính sách mới nghiêng về kinh tế “tự chủ” (tự hoạch toán thu
chi)! Các đoàn quy hoạch đành giải thể, sáp nhập thành các đơn vị phục vụ kinh
doanh (chủ yếu là thiết kế - dự toán công trình) mang tên “tư vấn thiết kế” với
chức trách hữu hạn…
Khi xã hội hóa kinh doanh, đời sống kinh tế dân sinh có điều kiện thu nhập tốt hơn, doanh nhân có thể thành thần tượng! Nhưng, kẻ kinh doanh sẽ đặt lợi nhuận lên hàng đầu. Và, đồng tiền
tự nó tạo quyền lực mua bán thay thế các giá tri bình đẳng, cao thượng khác. Đôi khi, vì giàu nhờ bán "tài sản cố định" (tài nguyên hữu hạn) họ lại nhầm lẫn mua về cái hình thức xa hoa "phông bạt"...
Sau 10-15 năm, khi trở lại...Những cánh rừng biến mất, những dòng sông hụt hẫng giận dữ, hay lặng im khô buồn trơ đáy. Thảm thực vật quý giá ngơ ngác biến thành những khu đô thị tráng lệ, nhà phố cầu kỳ vắng vẻ...bởi thiếu tư duy "quy hoạch"!
Nỗi buồn đời quy hoạch là đánh mất cái tự tình của thiên nhiên, hao hụt gia tài đất mẹ! Khi tâm hồn hoa hòe vị kỷ thì lý trí bị trì trệ. Các bản vẽ quy hoạch nguyên lý học thuật trước đó có vẻ như bị lãng quên. Những công trình thủy điện, giao thông, xây
dựng xưa kia vốn chỉ khiêm tốn làm vai trò phụ diễn, nay tự nó ra oai quyết định số phận dân sinh, kinh tế...
Vẫn biết nỗi buồn nào rồi cũng theo gió mây bay (cười)!
Có lẽ, "định mệnh luôn gắn kết với quy luật tự nhiên và tư duy con người..."
“Bão
hình thành do sự kết hợp của ba yếu tố chính: nhiệt độ mặt biển ấm (tối thiểu
26.5°C), độ ẩm cao trong không khí, và lực Coriolis đủ mạnh để tạo ra sự
xoáy. Sự bốc hơi mạnh mẽ từ nước biển ấm cung cấp năng lượng và hơi nước
cho bão, trong khi lực Coriolis (do sự tự quay của Trái Đất) tạo ra cấu trúc
xoáy khí quyển, biến áp thấp nhiệt đới thành bão.”
Việt Nam nằm gần đường xích
đạo, trên chí tuyến bắc nên có đường
đi của nhiều cơn bão. Hiện giờ (10 giờ ngày 05/10/2025) ta thấy trên chí tuyến
bắc đang có 5 cơn bão đang hoạt động. Sau bão Matmo đang áp sát, ta cũng thấy
rõ sau nó có 3 cơn bão khác từ Thái Bình Dương đàng hướng về chúng ta…
Mùa mưa bão thường niên, biển
Đông phải hứng chịu hơn 10 cơn bão. Nhưng, bão vào đất liền không nhiều và
cường độ cũng không mạnh, vì trước đó nó phải đi qua dãi đất Philippin và Trung
quốc.
Vì vậy,
thiệt hại của chúng ta thường là do hoàng
lưu bão hơn là tâm bão (nhất là những cơn bão lớn từ xa, hoàng lưu gió
rộng). Vùng đất miền trung có dãy Trường Sơn nên bão nhanh tan hơn là đi vào
miền bắc(?) Miền Trung sợ lũ (đất hẹp, độ dốc cao), miền Bắc sợ lụt (diện tích rộng, đất mềm, thoát nước chậm) và địa thế thuộc hạ lưu của các dòng sông bên
Trung Quốc…
Có lẽ, chúng ta sợ mưa bão hơn là gió bão! Cách đề phòng có thể thiết kế xây dựng phù hợp với gió bão,
nhưng lũ lụt mới thật sự gây tai họa nghiêm trọng. Những vùng bị lũ lụt thường xuyên là
nguồn cơn của những vùng đất khó an cư lạc nghiệp, đói nghèo, bệnh tật, tâm lý
bất an…
Dù muộn,
chúng ta nên quan tâm đầu tư khắc phục thủy hại,
hơn là làm “thủy lợi” (phá vỡ dòng chảy tự nhiên) trên vùng đất này(?) Có lẽ, con người nên học định luật tự
nhiên trước khi muốn thực sự xây dựng xã hội…
Thế giới tự nhiên vốn tồn tại nhờ
định luật cân bằng sinh thái! Nhưng, loài người từ khi biết phát minh
thêm những công cụ, phương tiện…thì máy móc bắt đầu tham gia vào trò chơi phân
chia số phận xã hội, con người!
Chuyện "đời xe máy”? Chỉ bắt đầu ồn ào từ sau năm 2015…khi mà giới bình
dân đã đủ tiền sắm một chiếc xe máy và khi
đường phố đã chật chội giao thông (cười): Một hôm, đang cưỡi
con xe 2 bánh trên con hẻm chật chội thì gặp gã Otô nhà kế cận, hắn bấm còi lắc
mông qua mặt: - Ê, Xe Máy…xe ông sắp
bị cấm. Ngạc nhiên, Tui nẹt
bô lên hỏi: - Ai dám cấm? Hắn xàng xê, lách né
loài người đang đi bộ lẹt đẹt dưới lề đường, bấm còi “xi-nhan” nhá thông tin: - Mấy ông PGS.
TS…nói sẽ cấm xe máy. Xe của ông là thủ phạm gây kẹt xe, ô nhiễm môi trường, ồn
ào thiếu trật tự… Hừ, lại là “giáo sư,
tiến sĩ” (ớn)! Xứ mình hay nhầm tưởng “giáo
sư thì cái gì cũng biết tuốt, lãnh đạo nào cũng thiên tài…”. Hic, chiếc xe này (của tui) còn “tuổi đời mênh
mông” không lẽ bị chết yểu? Xe nào không qua phố, chạy bằng nhiên liệu? Ồn ào chắc gì
bằng thằng karaoke hàng xóm…
Đang hoang mang thật, giả. Gã
(Oto) hí hửng rồ ga chen lấn con phố vốn chật hẹp, lên giọng sang chảnh thể hiện ý nghĩ thanh cao: - Nè, văn
hóa xe máy khác với văn hóa xe Oto! Người ta 4 lốp vững chải, sang
trọng, che chắn nắng mưa. Mấy ông chỉ 2 lốp, lạng lách, đánh võng, phiêu diêu
thời trang trơ trọi nên đi sau chỉ nhìn thấy mông…chóng mặt, dễ gây tai
nạn giao thông. - Hơ…hèn gì có
“ô tô điên”?
Ngậm ngùi, nhìn lại
quá khứ vàng son thời “100 lời nói
không bằng làn khói Honda”. Bây giờ, cỡi xe máy đưa đón rủ rê...chắc, những
“nàng sang chảnh” ngày nay sẽ bĩu môi, xua tay một cách phũ phàng: - Thui, dzìa đi Ku...nghèo mà ham! (má
ơi) Thật ra, do giá ô tô trong nước đắt gấp
3 lần! Nghĩa là giá tiền thanh toán một chiếc xe máy ở đây, có thể kiếm mua
chiếc ô tô vừa phải ở xứ khác. Tất nhiên, đắt hay rẻ còn phụ thuộc vào cách tính giá liên
quan đến: thuế phí, xăng dầu, bảo hiểm, học bằng lái nữa … Người ta đi xe máy vì điều kiện tiện dụng, tiết kiệm và hợp lý với công
việc và thực tế hiện trạng giao thông. kẻ cô đơn cũng có thể thảnh thơi đi về
lông bông chở gió… Chiếc xe máy thường gắn liền với đời sống tiện
dụng. Nếu so sánh với lương tiền…thì chiếc xe máy là một tài sản lớn. Đôi khi còn
hữu dụng hơn cả một chiếc ôtô chỉ để làm cảnh đi uống cà phê sang! Nó (xe máy) là
tài sản hợp pháp, thuế má nghiêm túc, không lẽ lại bị “chơi xấu” cấm? Vì vậy, với cái tư
duy phi thực tế! Bây giờ, sau 8 năm cũng chẳng có văn bản pháp luật nào ra đời “cấm
xe máy”.
Giờ đây (2025) người ta bắt đầu có ý (lý) tưởng mới:
“Hiện đại hóa phương tiện văn minh đô thị,
chống ô nhiễm môi trường”. Nên có ý định đưa ra lộ trình “cấm xe xăng, thay cho xe điện” (Hy vọng,
xe máy không chịu thiệt đầu tiên vì quan niệm “tài sản nhỏ”). Thực ra, xe điện ra đời cách đây đã hơn 100
năm rồi (Mỹ). Nhưng, nguồn cấp điện không thuận lợi, tốn kém…nên phải quay
lại sử dụng xe xăng! Hiện có những nước đang nổi tiếng là “vua” xe điện như:
Mỹ, Trung Quốc, Na Uy…Tất nhiên, họ chỉ mới phát triển trong 15 năm trở lại. Có
vẻ như, họ đã tự chủ khi đã bảo đảm được nguồn lực, an toàn và đồng bộ hóa tiện
ích. Theo thông tin (?) thì các nước đó đã chi tiêu một nguồn ngân sách không lồ để
hỗ trợ “từ thiện” đầu tiên, hơn là tính toán kinh doanh… Về mục đích đồng hóa phương tiện xe điện
chắc hẵn có hai ý nghĩa chính: - Hiện đại hóa giao thông, giảm khí thải
đường phố… - Quản lý an ninh xã hội và an toàn giao thông bằng kỹ thuật số hóa gắn liền với phương tiện. Và, dù với mục đích là gì? Thì cũng đòi hỏi vốn
đầu tư lớn để qui hoạch-thiết kế hệ thống và chủ động kiểm soát sản xuất, quản
lý thông tin một cách an toàn. Đó là chưa nói văn hóa mưu sinh, thói quen nghề
nghiệp và đào tạo nhân lực cũng phải thay đổi theo. Tuy nhiên, nhiều nước giàu chưa thực sự quan
tâm đến xe điện, họ chỉ xem đó là thêm một động cơ phương tiện mới, đa dạng có hữu ích. Lẽ
dĩ nhiên, là các nước đang làm giàu nhờ khai thác, sản xuất nhiên liệu chắc không
mấy hưởng ứng (cười). Các nước có đô thị lớn, đông dân cư như Thái
Lan, Việt Nam…đều
muốn cải thiện phương tiện giao thông bằng xe điện. Nhưng, điều kiện phát triển
và nhu cầu dân sinh kinh tế là một bài toán không hề đơn giản khi chỉ mới “đang phát triển”? Vì, đòi hỏi giá trị năng lực sản xuất và khả năng quản trị với một chính sách cần công bằng,
có hỗ trợ đặc biệt và lộ trình dài hơi… Phương tiện giao thông là mạch máu lưu thông
đời sống kinh tế xã hội. Xét về mặt kỹ thuật: Nguồn năng lượng điện không dễ dàng
như sử dụng nhiên liệu (xăng) và cũng chưa phải là bất biến, vô tận…
P/s: “Đây là một vài thông
tin khoa học mà tôi cũng thường theo dõi và cập nhật! Ngoài ra, tôi cũng đã có quá trình đo đạc, thực nghiệm về các thiết bị phát điện và trữ điện (thủy điện, điện mặt
trời và ắc quy…). Tuy vậy, bài viết này chỉ có tính chất khái quát, cho
bạn bè tham khảo một vài kiến thức cơ bản, cảm ơn…”
Pin
có phải là nguồn năng lượng tương lai? Sự thật không đơn giản vậy…
Chúng ta đang sống trong một
thời đại, mà sự phát triển xã hội đều phụ thuộc nhờ vào năng lượng điện...
Nguồn năng lượng điện từ đâu mà có? Ngày nay
ai cũng biết! Nếu quên, chúng ta có thể xem lại sách Vật Lý lớp 9 (phổ thông)
thì sẽ biết được những tính toán công năng, hiệu quả về lợi ích và cả hiểm nguy
của dòng điện…
Cần có một nguồn năng lượng không nhỏ để tạo ra Điện: Nhiên liệu hóa thạch- hạt nhân,
gió, nước, ánh nắng mặt trời…Và, tất cả đều phải có vốn đầu tư lớn để thiết
kế hệ thống sản xuất thiết bị, bảo toàn, khai thác và vận hành.
Sự phát minh khoa học (vật lý
và hóa học) của con người dường như đều nằm trong “định luật bảo toàn năng lượng”
theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Nghĩa là có mức giới hạn, có hưởng lợi và trả giá…
Đã từ lâu, các nhà khoa học
mơ ước tìm ra “động cơ vĩnh cữu”nhưng đều thất bại, chẳng khác gì ảo tưởng có một "thế
giới thần thánh". Và họ (khoa học) cũng biết có những phát minh khiến cho thế
giới mất cân bằng tự nhiên, phân chia "trình độ" giàu nghèo xã hội và dễ đi đến sự thống trị
hoặc tự hủy diệt…
Bước vào thế kỷ 21 (năm 2000)
những nước có công nghệ phát triển đã làm giàu bằng cách “phổ thông hóa” các
thiết bị điện tử, công nghệ thông tin và “năng lượng sạch” khiến các nước kém
phát triển đành phải theo xu thế, đua đòi chạy theo muốn hụt hơi…
Chủ yếu là nhu cầu: Máy tính bảng, điện thoại
di động, ô tô, xe máy…và buộc phải phụ thuộc về "điện Ăc quy". Thực tế, thì bình trữ điện vẫn chỉ là một thiết bị “năng lượng trung gian” thứ cấp (loại 2), một thiết bị khá tốn kém về thời gian sạc và bất tiện nhu cầu nguồn điện cung cấp. Không chỉ cộng thêm giá thành chi phí (Nhất là các thiết bị có
tính di động cao như ô tô, xe máy…). Và, sử dụng điện
cũng không hề đơn giản, vô hại? Nguồn năng lượng điện
không thể miễn phí và vô tận…
Điều đáng nói, Khi sản xuất các thiết bị “thông minh” đó
chưa bao giờ hoàn thiện(!) Khiến người ta phải thay đổi mới liên tục, gây tốn kém
thời gian và tiền bạc! Sự thật, thì định luật vật chất luôn có thời hạn, sự hiện đại đem đến thuận tiện thì cũng gây rắc rối khi hỏng hóc(!)
Nguồn năng lượng sản xuất điện bằng: Gió, nước và nhiệt mặt trời còn rất tốn kém và hạn
chế. Tất cả, vẫn chỉ là đang nằm trên con đường còn thử nghiệm...Dù vẫn biết sản xuất bằng nguồn điện nào cũng tác động mạnh môi trường tự nhiên, ô
nhiễm sinh thái…
Ắc quy là thiết bị gặp nhiều khó khăn nhất kể cả thiết kế, sản xuát, yêu cầu công xuất, giá trị sản phẩm và mức độ an toàn...
Hãy thử, tìm hiểu xem (hiện nay) người ta đã chế tạo được 2
loại (công dụng & hoạt động) của ác quy:
1-Ắc quy trữ điện:
Là
loại ắc quy hiện tại đang thông dụng dùng cho các thiết bị cá nhân (máy tính
bảng, laptop, điện thoại di động với nguồn nhỏ (từ 4v - 12v/ 1-2 ah) và xe máy,
ô tô từ 50v – 400v / 35 - 60ah (tùy
loại). Thực ra, các loại ắc quy trữ điện là vì nhu cầu cấp thiết hơn là tiện dụng! Vì mất
thời gian sạc và tuổi thọ không cao. Chỉ số nhiệt 30 (+-) bị ảnh hưởng nắng mưa và sự cố cháy nổ cũng có thể sãy ra ngoài ý muốn, đồ điện mà (cười)! Nguy hiểm nhất là nguồn sạc o tô (< 400v) bị rò rĩ ...
Mặc dù, ắc quy lithium-ion sẽ hướng đến cải
tiến đạt hiệu quả khá cao (thiết kế) trữ điện, phòng chống cháy nổ. Nhưng, vẫn luôn bất tiện
cho người tiêu dùng về thời gian sạc và bất an khi cần đi xa. Vì vậy, nó bị giới hạn về sự tiện dụng lẫn giá trị thực tế. Hiện nay, nó chỉ mới là hàng nhu cầu tiêu dùng, hơn là để tính toán kinh doanh, hay hoạch định kinh tế (?)
2 - Ắc
quy nhiên liệu:
Có lẽ, đây là sự thành công lớn nhất: Người
ta đã sản xuất được loại ắc quy tự nó sản xuất ra điện mà không cần sạc. Và,
giá trị hoạt động với khí hydro sả không gây ô nhiễm môi trường. Loại ắc quy
này đã được ưu tiên dành cho các thiết bị bay vào vũ trụ, thám hiểm không gian.
Tất nhiên, loại ắc quy “siêu sao” tốn kém
này khó mà phổ thông hóa dân dụng. Hiện nay, chỉ có vài nước tiên phong như
Anh, Mỹ, Châu Âu…mới đang sử dụng cho các dòng xe Bus phục vụ công cộng trong thành phố và các
loại xe tải-nâng ở những công trường, không gian đặc biệt…
Vào năm 2005 người ta cũng sản xuất ra các
dòng xe ô tô cao cấp sử dụng ắc quy hydro rồi (Mỹ, Nhật). Nhưng, thực tế không
thông dụng nhiều, vì giá thành cao và nguồn tiếp hydrogen không thực sự tiện lợi và có hiệu
quả kinh tế. Tuy vậy, cũng có nhiều người hy vọng vào loại nhiên liệu tương lai thân
thiện (hydro) có trong tự nhiên với khối lượng bất tận (cũng còn khá là xa vời)!
Với những thông tin trên. Chắc hẵn, chúng ta cũng hình dung khả năng
thay đổi phương tiên giao thông ở tương lai là “không thể vội vàng”...Nếu có, đó
là của những nước đã tạo được hạ tầng khoa học, văn minh xã hội và nền kinh tế vượt trội (nếu họ
thành công sản xuất thông dụng và trạm cấp hydrogen thuận lợi)
Thật ra, “thời đại công nghệ”
là thời đại mà con người sẽ bị nô lệ nhiều cho thiết bị máy móc. Chỉ sợ rằng: Những kẻ "ảo tưởng" quyền lực, "ham hố" làm giàu sẽ lợi dụng chúng với
nhiều mưu lợi ngu ngốc khác nhau…
Vì vậy, ở góc độ cá nhân ý thức xã hội? Đừng vội vàng "mua
tương lai" đắt đỏ một cách dễ dãi, mà không biết các "vật dụng" chỉ có giới hạn thiết yếu (!) Hãy dựa vào điều kiện,
khả năng nhu cầu sử dụng hơn là chạy theo đu trend (cười) quảng cáo…
Có người hỏi tôi loại (điên, xăng) xe nào sử dụng tốt hơn? Tất nhiên là trên mạng cũng đầy những thông tin
về lợi ích và sự "hiện đại" của dòng xe điện… Nhưng, thực
tế điều kiện giao thông và giá trị sản phẩm có đúng thông số quy ước hay không là
vấn đề cần suy nghĩ? Đó là chưa nói những sản phẩm chưa “phổ thông hóa” (phụ tùng,
sửa chữa) sẽ bị lệ thuộc. Sự độc quyền sản xuất, thương mãi thường không công bằng,
người tiêu dùng dễ chịu phần thiệt (!)
Ở đây, tôi chỉ đưa ra một vài thông tin quá trình
phát minh và kỹ thuật về ô tô và xe máy:
+ Xe chạy bằng xăng (động cơ đốt trong) phát
minh vào năm 1885. Nhưng mãi 35 năm sau (1920) mới giao thông trên đường phố.
Với xe máy (xe 2 bánh) thì ở Việt Nam gần như sử dụng khá nhiều thập niên
1960 rồi. Nhưng, phải nói rằng: Mãi đến 2010 thì chiếc xe máy mới thực sự hoàn
thiện về cơ năng và tiện dụng hơn, dễ sử dụng cho tất cả mọi người. Nghĩa là
gần 100 năm sau mới có thể gọi là “phổ thông sử dụng” (cười).
+Xe điện? Thật ra, từ lâu người ta đã sử dụng động cơ điện cho sản xuất
và giao thông. Nhưng, khi áp dụng vào nhưng thiết bị “độc lập di động” (như o tô, xe máy) là điều không hề đơn giản…
Vì, sản
xuất một nguồn năng lượng (bình ác quy)? Đến nay, vẫn còn là vấn đề khá nan
giải! Ngay cả hãng Tesla hàng đầu thế giới, hiện nay cũng chỉ mới vừa hứa hẹn tương
lai sẽ cần vài thập niên tới, mới hy vọng đáp ứng được giá trị sử dụng gần ngang tầm
xe xăng.
Ý của họ…là
có thể sản xuất được loại ác quy chỉ mất 10 phút để sạc đầy (so với hiện tại từ 3h-6h). Một loại ác quy mới
dành riêng cho ô tô và xe máy điện? Đó là loại ắc quy Lithium-ion có khả năng
trữ điện tốt, nâng cao tuổi thọ và tái phục hồi để bảo về môi trường…
Tất nhiên,
dẫu có thành công về chu cấp năng lượng Pin (ác quy) thì nó cũng chỉ thuận lợi
cho những nước đã tự sản xuất được thiết bị, và có quy hoạch tiến trình phát
triển giao thông hướng tương lai…
Thật ra, Pin Lithium-ion đã sử dụng rộng rãi từ 1991 cho các thiết bị
máy tính bảng, laptop và điện thoại di động rồi. Nhưng chỉ với công xuất nhỏ và
không phải là không có “rắc rối” về thời gian sạc và thay Pin bởi chất lượng hay
kiến thức sử dụng(?)
Tuy vậy, đối với phương tiện giao thông không còn là “vấn đề nhỏ”? Người
tiêu dùng thông thái không thể “phập phồng” sử dụng một loại thiết bị quan trọng mà
không hề biết chút gì về giá trị sử dụng và mức độ sự an toàn của nó…
Theo sở thích hay nhu cầu (?) thì bạn cứ “chơi” cho vui. Nhưng, nếu còn
thời gian và tính khiêm tốn thì nên đợi (cười)!
Những tên gọi (danh tính) có tính
từ chung trừu tượng “nhỏ” ‘bé”…thường tượng trưng cho ý niệm yêu thương, bao
dung, che chở. Đôi khi, không chỉ dành riêng cho trẻ em mà còn đặt tên cho “người
tình”của riêng ai đó! (chưa biết tên, hoặc có ý nghĩa cảm xúc, ý niệm…).
“Bé”
(được viết hoa) dưới đây có thể là bài
thơ “dấu” yêu khuyết danh của bất kỳ ai? Sự thật, bài thơ này khó phổ nhạc vì
kết cấu không thuận lợi về bố cục phiên khúc(?)
Nhưng, vì đây là bài thơ hay (cảm nhận cá
nhân) đến mức giản dị dễ thương, rộng tính bao dung, xúc động kỉ niệm. Vì thế, ngữ điệu rất
tự nhiên, tâm tình chân chất ẩn chứa tình đời…
Ở đây, tôi nghiêng về mặc định âm nhạc luôn có
một phần trong thơ, hay thơ là nguồn hứng khởi cho một bài hát hồn nhiên vậy!(cười)…
Trên đỉnh dốc đời có phố mùa đông Bên hồ thơ mộng có bóng mây hồng Đồi thông vi vu ngày tháng Nắng mưa dỗi hờn có buồn không tên Trên đường phố nhỏ có lối chờ nhau Bên thềm mưa đợi có thuở ban đầu Chiều dâng bâng khuâng màu mắt Nhớ ai đi về áo trắng nghiêng sầu… Pleiku gió buông mây ngàn Lênh đênh đời vắng mơ màng Ngày về sương giăng, xa đưa (xưa) tình khúc Tóc nay vương sầu, áo xưa (đã) thay màu Nơi triền dốc đời có những mùa hoa Nghe từ cây cỏ gió hát thật thà “Tình yêu không bao
giờ mất Có chăng chỉ là mưa nắng nhạt nhòa”.
Trở lại Qui Nhơn nỗi nhớ vơi đầy Gió đùa xô sóng hoa nắng đùa mây Chiều rơi thênh thang rong đời trên cát Nhớ tóc ai bay, áo trắng mơ say Tan trường em về bên
hè phố đợi Bàn chân đong đưa khua gót xôn xao…
Về đây soi bóng nắng thắp hờn vai Hàng dừa thương ai xoã tóc đêm dài Tình như sương liễu
vui đùa đêm mộng Sóng vỗ mê man tình khúc u hoài…
Về đi qua phố ngõ vắng quên người Mắt đèn soi nhớ bóng đếm ngày trôi Vầng trăng năm xưa ai buồn treo bán Núi đứng nghiêng vai, ngóng níu tơ duyên Bên bờ gió hẹn sóng lòng vỗ về Ghềnh xưa vẫn đó đá mòn bao giờ…
Đời như chiếc bóng lối cũ tìm nhau Dặn lòng đừng quên chớ nếm u sầu Về đây quyến luyến yêu
ngày thơ dại Gió hát vi vu biển nhớ ru hoài Trần Thế Nhân
Người ta thường nói: “Đề tài toán học là câu chuyện khô khan, chán chết”…(cười) Cũng dễ hiểu, vì kênh “youtube” là kênh truyền hình cần hình ảnh hấp
dẫn, kịch tính…ít nhất cũng có chút gây cảm xúc, tò mò, tranh cãi.
Sorry…tôi không phải là youtuber, nên không nghĩ phải cần nhiều khán giả
thưởng ngoạn. Nhưng, vẫn mong nhiều người đọc được…Những câu chuyện của tôi?
Thường, chỉ mang tính chất vui chơi học thuật, tâm sự đời thường. Nên, sẽ không
trả lời những câu hỏi gây rắc rối, vì tôi hết sức chân thật (tế nhị) rồi! Và,
cố và đơn giản hóa mọi vấn đề…
Học toán thì ai cũng có thể dựa vào sách
giáo khoa hoặc ở trường lớp (?)
Nhưng, không đơn giản vậy! Câu chuyện giáo
dục cũng có nhiều quan niệm khác nhau lắm! Dẫu cùng một phương hướng, nhưng mỗi
quốc gia, dân tộc và tùy đối tượng học sinh mà ngươi ta xây dựng một triết lý,
một phương pháp giáo dục khác nhau.
Bài viết này có tựa đề: “bé học toán” nên cách nói chuyện, có chút tham
vọng (cười) trao đổi nghiêng về hướng bố mẹ và các bé hơn
Hồi còn bé, tôi cũng có tính ngang
ngạnh lắm! Chấp nhận sự quở trách, mắng phạt hơn là bắt phải học mẹo, học vẹt,
hoặc coppy để đối phó…May là thời ấy! Không phân biệt chênh lệch các môn học. Nhà
trường chỉ lấy tỉ số điểm trung bình, nên tôi vẫn “đủng đỉnh” lên lớp (cười). Sự thật, là mãi cho đến thời
trung học tôi vẫn thuộc nhóm học sinh học dốt nhất môn toán. Sau này, khi đành
từ bỏ sở thích văn chương, nghệ thuật… tôi phải tự học toán lại từ đầu, để thi
cử vào các ngành nghề có nghề nghiệp khoa học kỹ thuật. Và, thật là tốt…vì đã
nhận ra “toán phổ thông” không chỉ thực dụng trong đời sống, mà cũng có nghệ
thuật trừu tượng, sáng tạo khá hấp dẫn… Vì là “phổ thông” nên không
cần thiết quá thông minh để học nó. Chỉ cần biết cộng-trừ, nhân-chia số đơn
giản là các bố mẹ đã có thể làm gia sư đặt “nền móng” học toán đầu tiên cho bé
rồi!
Tương lai luôn là
nỗi niềm lo lắng của bố mẹ. Và, điều đầu tiên là sự học của con cái. Chúng ta sẽ dễ dàng nhận ra: Trong các cấp học phổ thông? Thì môn toán
vẫn là căn cơ ngồi trên ghế nhà trường. Vì ít nhất, biết làm toán cũng tạo được
chỗ dựa tự tin để học sinh vượt qua các môn học khác. (đó là chưa nói học toán là
học thêm lập luận và ngôn từ sử dụng chính xác) Tất nhiên rồi…ở đây chúng ta luôn đề cập đến những đứa trẻ bình thường. Trong
những đứa trẻ vốn rất bình thường đó, cũng có thể có đứa học nhanh hoặc quá chậm chạp với môn toán. Nhưng, hãy yên tâm. khi ra đời
làm việc? Tôi thấy nhanh hay chậm chẳng bằng sự cẩn thận, về ý nghĩa sáng
tạo hay giá trị đúng kỹ thuật.
Tuy nhiên, về việc học hành vào
đời của con cái. Vai trò của chúng ta (bố mẹ) không thay thế được các giáo viên
ở trường lớp (không thể và cũng không nên). Vì vậy, bạn chỉ tham gia khi cần
thiết (nhiều lắm là đến lớp 3 thôi). Sau đó, hãy để đứa trẻ tự độc lập suy
luận, để cùng hòa đồng học hành chung với bạn bè, môi trường xã hội… Theo bạn, bố mẹ nên tập cho bé làm quen ‘toán hoc” lúc mấy tuổi? Thông
thường: 3 tuổi là đã hình thành ngôn ngữ và kí ức (trí nhớ); 4 tuổi có thể cầm
bút hí họa, vẽ vời; 5 tuổi có thể học được chữ; 6 tuổi có thể tập chơi vài dụng
cụ âm nhạc và 8 tuổi có thể tập luyện vũ đạo, võ thuật và các môn thể thao khác. Ý tôi muốn nói: Sự phát triển
sinh học của bé cũng là cách tự hình thành“toán học” rồi! Chúng ta có thể dần “giới
thiệu” cách cộng, trừ (thêm, bớt) từ lúc 3 tuổi; 4-5 tuổi thì hiểu được phép
nhân đơn giản (gấp đôi) và phép phân chia (giảm một nữa). Không cần cưỡng ép,
cách giao tiếp thông thường trong đời sống hằng ngày, đã khá nhiều sự liên quan
những con số… …………………………………………………………………………………………………. Trước khi vào nội dung chính và đây cũng là thiện ý khi tôi muốn viết đề
tài này: Có 3 cách giải một bài toán: Lý thuyết, định lý và công thức. Trong đó: sử dụng công thức (thuộc lòng) sẽ giải bài toán
nhanh hơn; Sử dụng định lý thì cần suy luận: Sử dụng lý thuyết thì có thể giải
nhiều loại bài toán khác nhau. Nghĩa là, ở đây tôi nghiêng về “Toán học và những suy luận có lý”. Có ý trình
bày cách chứng minh có hệ thống. Vì, tôi nghĩ với sự học? Ta chỉ nên trả lời
với trẻ em khi đã có nguyên lý rõ ràng. Hy vọng với ý tưởng còn giới hạn này, cũng có thể giúp chút ít cho những
ai cần nó.
Trong bài viết đơn giản này, có 2 phần (Số học và hình học) 1) Số Học: (Nguyên lý của số tự nhiên): Thật ra,trẻ em (3 tuổi) đã tự phân biệt cái nhiều,
cái it một cách tự nhiên…phần còn lại là chúng ta chỉ hướng dẫn ngôn ngữ (tên
gọi), cách đếm và giới thiệu ký hiệu (mẫu tự số) 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 và dần
phát triển cách ghép các số, và cách đọc lên hàng chục, hàng trăm, hàng nghìn… a) Phương pháp cộng (+)
và
trừ (-): là phép tính có ý nghĩathêm và bớt số lượng trong cùng đơn
vị tính. Chúng ta nên dùng vật dụng có thể
nhìn bằng mắt và đếm được bằng tay cho bé hiểu. * Ghi nhớ: Với phép tính cộng & trừ có nguyên lý: Cộng
thêm các số bất kỳ nhưng chỉ số lớn hơn mới trừ được số bé(có mới cho được). Khi
áp dụng “số tự nhiên” vào số thực tế phải luôn cùng một “đơn vị tính”. Điều này
rất quan trọng để bé xác định nguyên tắc rằng: không thể cộng (trừ) một viên
kẹo với một cái bánh ( 1k + 1b = ??) vì đó là một phép cộng (trừ) không hợp lý,
không có đáp số… Trong khi học phép cộng, trừ
cũng cho bé biết thêm sự khác biệt “gấp đôi” và “giảm một nữa” để hình dung phép
nhân, chia sau này. Thời
gian học toán “vui chơi” này có thể kéo dài đến 2 năm (đến 5 tuổi).
b) Phương pháp nhân (x)và chia (:): lá phép tính tăng số lần và giảm số lần. Thực ra, phép nhân là phép tính thay thế cấp số cộng.
Từ đây có thể tự lập ra bảng cửu chương. Trước khi học thuộc lòng nó… - Ví dụ: 2+2+2 = 2x3 (ba lần
số 2); 2+2+2+2= 2x4 (bốn lần số
2). Với đơn vị tính: 2 vkẹo x 3 lần = 6 viên kẹo
(số 3 thuộc số tự nhiên) - Phép chia (giảm số lần) cũng dùng theo bảng cửu chương để tính ngược
lại phép chia: Ví dụ: 2 : 2 = 1; 4 : 2 = 2 ;
6 : 2 = 3 Với những đứa trẻ có óc trừu tượng xa? Sau khi biết qui tắc nhân & chia,
có thể tự suy ra bình phương và căn thức sau này (trung học). * Ghi nhớ: Với cách tính cấp số cộng trên. Ta có thể giúp bé tự (cộng) viết ra
bảng cửu chương, trước khi cần học thuộc lòng. Điều này, rất quan trọng! Vì, nó
cho bé biết khái niệm hình thành phép nhân, mà còn giúp cho những bé kém khả
năng học thuộc lòng. Nếu quên, bé có thể thực hiện (nhân, chia) bằng phương
pháp cộng dồn… Một phép nhân hay chia được hiểu theo ý nghĩa: “tăng (giảm) gấp mấy
lần”, tỉ số (phân số), hệ số, hằng số (dạng số thập phân) cho mỗi trường hợp cụ
thể được xác định. Học toán rất cần ngôn từ chỉ định chính xác để bé dễ dàng
phân biệt.
c) Giải đề một bài toán: Chúng ta hãy chỉ cho bé (7 tuổi) cách tự đặt biểu
thức (như một phương trình, đẳng thức) có hệ thống từ một đề bài: Ví dụ (đặt x làm ẩn số): 2+ 3 = x
hoặc 2 + x = 5 Và dần nâng cao dãy phép tính lên:
5 – 2 + 3 = x ; 5 - x + 3 = 6 Cách giải (thao tác) một biểu thức (đẳng thức =): - Rút gọn biểu thức (gom các số cùng dấu
+,-): 5- x + 3 = 6 sẽ là (5 +3) – x = 6. - Đơn giản dần biểu thức, suy ra: 8 – 6
= x ta có: x = 2 Hãy tập cho bé biết tự đặt ra đề toán
và giải trình tự ra đáp số cuối cùng (đừng quên nhắc nhở giá trị của đơn vị
tính). * Tóm lại: Trong phần toán tiểu học (từ lớp 3). Ngoài sự hơn và kém của các số, cách trình bày và
giải biểu thức. Chúng ta tìm cách cho bé hiểu thế nào là vị trí (điểm) và khoảng cách
(số đo chiều dài, số đo thời gian). Nên sử dụng hình ảnh để giải thích:
Trên một đường thẳng có 5 điểm
đầu và cuối thì ta có 4 khoảng cách của tổng chiều dài. Ví dụ: Đoạn đường dài 80m cần trồng trụ điện
có khoảng cách 20m thì cần bao nhiêu trụ (tính cả đầu và cuối) thì suy ra: 80 : 20 = 4 (điểm) vì trồng cả đầu và cuối
nên cần thêm 4+1 = 5 (trụ điện). Vì vậy, lập luận và suy ra là thuộc tính của
toán học. Nhưng trên một vòng tròn khép kín có bao nhiêu điểm là có bấy nhiêu
khoảng cách, như chiếc đồng hồ có 12 điểm giờ, ta có 12 khoảng cách thời gian
(1 giờ = 60 phút).
Ngoài ra, phải kiên nhẫn giải thích về toán “chuyển động” (còn gọi là
toán động tử) như tính toán vận tốc của chiếc xe đi qua một thời gian được một
khảng cách nào đó. Ví dụ vận tốc chiếc xe= 40km/h nghĩa là 1 giờ sau chiếc xe
chạy được 40km. Nếu 1giờ 30 phút sẽ chạy được:
-Theo suy luận: xe chạy thêm nửa giờ, thì
có thêm một nửa khoảng cách 40 : 2= 20 km nữa. Ta có biểu thức sẽ là: 40+(40/2)
= 60km. - Hoặc tính theo giờ (30 phút=1/2 giờ) ta
có thêm khoảng cách: 40 (1+0,5) = 60km Nghĩa là hãy tập cho bé tưởng tượng và suy luận. Và điều này, rất thích
hợp với thời gian điều kiện gần gũi con cái. Về phần số học? phụ thuộc rất nhiều về sử dụng ngôn ngữ, tên gọi và cách
chuyển đổi đo đếm quy ước về đơn vị tính như: Chiều dài, thời gian, số lượng và trọng lượng.
Thât ra, trong toán tiểu học
có một phép tính “Qui tắc tam xuất” mà ngày nay không thấy còn dạy cho học sinh
nữa. Có lẽ, người ta cho răng “không cần thiết”, hoặc khó “mô phạm” cho các
giáo viên tiểu học phải tìm cách giải trình(?). Nhưng, qui tắc tam xuất rất “phép
thuật” trong việc tính toán nhanh và tiện lợi. Trong Thực tế, các nhà kỹ thuật,tài chính, xã hội… thường xuyên sử dụng công thức này để tính tỉ lệ
và xác xuất một cách chính xác. Thật ra, quy tắc tam xuất không khó hiểu lắm (chẳng qua ý nghĩa của một
cụm từ: Ta có 3 thông số, sẽ tìm ra đáp án số thứ 4): Ví dụ có 2 trường hợp sau: Trường hợp1: Có 4 giỏ đựng
tất cả 20 quả cam. Hỏi vậy 8 giỏ như vậy thì đựng được bao nhiêu quả cam? Tóm
tắt: 4 giỏ ………… 20 quả 8 giỏ ………… ? quả Giải Số quả cam là: 20
x 8 = 40 (quả) 4 * Trường hợp này còn gọi là tỉ lệ
thuận (nhân chéo và chia cho số còn lại). Vì, 8 giỏ sẽ đựng được nhiều hơn
4 giỏ, có thể giải thích tuần tự theo số học: 1 giỏ đựng được = 20: 4= 5 quả vậy 8 giỏ
sẽ đựng được; 8 x 5 = 40 quả Đó là biểu thức: 20 : 4 x 8 = 40 (nhưng để
tránh trường hợp chia số lẻ, người ta thường nhân trước chia sau 20 x 8: 4 = 40)
Trường hợp 2: Có 12 người thợ cùng làm, xong công việc trong
2 giờ. Hỏi nếu chỉ 4 người thợ thì làm xong công việc trong bao lâu? (năng suất
như nhau) Tóm
tắt: 12 thợ …………… 2 giờ 4 thợ ………… ? giờ Giải Thời gian 4 thợ làm xong công việc là: 2
x 12 = 6 (giờ) 4 Đáp số: 6 giờ * Trường hợp này được gọi là tỉ lệ nghịch. Vì, số thợ ít (giảm) hơn
trước. ta cũng có thể suy luận và theo giải tuần tự theo số học: Số thợ bị giảm = 12 : 4 = 3 lần thì thời
gian làm việc sẽ tăng lên 2giờ x 3 = 6 giờ Có biểu thức: 12 : 4 x 2 = 6 giờ nhưng cũng
tránh trường hợp phức tạp khi bị chia số lẽ nên hoán đổi vị trí (nhân, chia)
kết quả vẫn không hề thay đổi: 12 x 2 : 4 = 6 giờ Tạm kết luận phần số học: Nhìn
qua chương trình lớp 3? Thật là đáng nể với nhu cầu học thức của bé. Có lẽ, đứa
trẻ 8 tuổi không đơn giản như ta nghĩ (cười)
………………………………………………………………………………………………………. 2) Toán hình học: Khi vào lớp 3 bé có thêm
toán hình học.. Thường, trong sách giáo khoa hay ở lớp, học sinh chỉ được dạy học thuộc
công thức đẻ giải toán (tính chu vi và diện tích). Nếu bắt học thuộc làu công
thức? Cũng sẽ có trở ngại cho những trẻ hay quên, dễ bị lẫn lộn. Hoặc học xong,
công thức trả lại cho thầy cô giữ hộ (cười). Vì vậy, có những học sinh không
thỏa mãn về cách học đó (Có thể, bé sợ học thuộc lòng, hoặc bé muốn biết từ đâu
có công thức đó?). Thực ra, các công thức tính toán ấy chỉ bắt nguồn từ một định lý mà thôi.
Nhờ đó ta có thể suy ra, mà không nhất thiết phải học thuộc lòng, khi cần bé
cũng tự “xây dựng” lại công thức đó. Chỉ có chút khó khăn khi giải thích với bé. Vì
cần khả năng trừu tượng bằng hình vẽ. Toán hình học khá phức tạp trong cách
diễn đạt, trình bày vì cần phải dựa vào định lý và hình vẽ chính xác.
Đầu tiên phải biết định nghĩa, để
vẽ một cách đầy đủ và chính xác. Định nghĩa: Hình vuông “Là hình tứ
giác đềukhép kín. Có 4 cạnh bằng nhau và có 4 góc vuông” Và sẽ vẽ được hình đã mô tả:
Để dễ
dàng tìm chứng minh ta đặt mỗi cạnh hình vuông (dài bằng nhau) là 2 mét: +Thực tế khi vẽ xong ta đã thấy tổng diện tích
(S) của chúng là 4 mét vuông +Ta tính
được tổng chiều dài xung quanh (chu vi): (a x 4) nên P = 2 x 4 =
8m +Theo công thức tính diện tích (a x a) ta có: S = 2 x 2 =
4m2 Với định nghĩa hình chữ nhật (vẫn có 4 góc vuông,
nhưng 2 cạnh kề khác nhau độ dài (2m và 3m).
Ta tính chu vi bằng
cách rút gọn biểu thức: (a+b x 2) nên P = (2 + 3) 2 = 10m + Diện tích (a x b): S = 2 x 3 = 6 m2 ·Quan sát: Chu
vi của một hình? Là tính tổng chiều dài các cạnh. Diện tích là tính mặt bằng
(m2) có trong tổng diện tích đó. Vây là: Tất cả các hình khép kín có 4 góc
vuông đều có công thức cạnh nhân cạnh. ·Từ đó, trở thành một định lý (đưa về dạng vuông
góc) để tính các công thức cho các hình (khép kín) khác nhau: Ví dụ với hình tam giác:
Chiều cao của hình tam giác luôn vuông góc với một cạnh và dài tới đỉnh
góc nhọn. Và hãy trừu tượng chiều cao (h) là cạnh a vuông góc cạnh b. Theo công
thức chung (hình vuông& hình chũ nhật) ta có: a x b…nhưng hình tam giác chỉ
bằng một nửa nên diện tích đúng phải là:
a x h : 2 = S Với
hinh thang: Lưu ý: Người ta viết công thức như vậy là muốn bạn làm phép nhân trước, chia
sau. (tránh trường hợp chia số lẻ). Với hình tròn:
\ Nhìn qua hình phân tích trên bạn chắc đã tự hiểu cách thức tính toán chu
vi và diện tích hình tròn. Các nhà toán học đã tìm ra số Pi vô cùng = 3,1415…mà
ta có thể gọi đó là một hệ số (hằng số) dùng tính toán cho hình tròn: P= d x
3,14 và
S= r x r x 3,14 Với hình hộp (hình có chiếm thể tích (m3) không gian đều có những góc
vuông và các cạnh tương ứng bằng nhau có các công thức tính:
- Thể tích (m3): V = diện tích đáy x cao - S xung quanh: là tổng diện tích 4 mặt
xung quanh - S Toàn phần: là tổng diện tích cả 6 mặt
(thêm mặt trên và dưới) * Dựa theo định lý chung (hình vuông góc) ta
có thể tính những hình khối đặc biệt khác. Qua trình bày cách thức tính toán từ một định lý trên. Mỗi người có mỗi “nghệ
thuật” dẫn dắt liên tưởng cách thực hiện tính toán. Những người làm nghề đo đạc
địa hình phức tạp, họ còn cắt nhỏ và thêm những thông số góc và độ dốcnữa… Trước khi kết thức bài viết này tôi cũng có vài dự báo về những Thời điểm quan trọng của môn toán: + Toán lớp 3 là thời điểm quan trọng nhất (thêm phần tính toán diện tích
hình học) để có bước đệm vượt qua cấp tiểu học. Nếu nâng cao, mở rộng thì lớp 3
đã nằm trong chương trình lớp 6. + Với trung học, thời điểm quan trọng nhất là lớp 8: Cách đặt và giải phương
trình tìm ẩn số và định lý chứng minh hình học để bước vào lớp 9 (cuối cấp) có
phần nhiều nặng về vật lý, hóa học. Thực ra, khi thực sự giỏi về lý thuyết và
thực hành thời trung học (hóa học, vật lý, lịch sử, văn chương)…đứa trẻ có thể tự
tin bước vào nghề mưu sinh được rồi. Và, khi đã thành công cấp trung
học, học sinh sẽ có thực lực hơn bước vào cấp ba phổ thông. Thường, chỉ là
chương trình mở rộng tư duy thêm các khái niệm về lĩnh vực khoa học & nhân
văn, xu hướng vào đại học (nghề nghiệp). Chúng ta phải thừa nhận rằng: Chỉ có bố mẹ, người thân…mới hiểu cá tính,
sở thích và gần gũi với bé hơn. Không thể đi sâu vào chuyên môn? Chỉ cần khéo
léo, gợi ý cũng đủ cho bé có hình thành “tư duy” học tập rồi. Có người hỏi tôi: Học nhiều để làm gì? Hỏi
gì…khó trả lời! Chắc học nhiều để chơi được nhiều thứ (cười) Chào tạm biệt, chúc vui vẻ…
Tìm về với nhau Tìm ngày xa nhau Bến bờ sông cạn Về tìm hương hoa- Cây trái thật thà Từ độ ra đi Tay buồn chân mỏi Muộn phiền đêm đen Toan tính cuộc đời
Tìm lại chốn xưa Tìm mùa xa đưa Gió chờ Trăng đợi Về tìm yêu thương- tha thiết vào đời Đường đời quanh co Bao lần rong ruổi Dặm dài ăn năn Xin chút ngậm ngùi Thế giới loài người Muôn đời mắc nợ Nợ mùa hư hao Nuối tiếc ngọt ngào Có mấy cuộc tình Đôi lần lỡ hẹn Người tình trăm năm Vẫn thế mộng
về… Tìm vào xót xa Tìm nguồn thơ ca Nghiên sầu trút phận Về tìm phai phôi- Xóa vết dại khờ Từng bàn tay thơm Đan miền tan vỡ Đợi mùa hân hoan Chân bước vào đời… THẾ NHÂN
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
