Tâm sự đời xe máy...

Tâm sự đời xe máy…

(Chuyện "hot" ngày nay…)

  Thế giới tự nhiên vốn tồn tại nhờ định luật cân bằng sinh thái! Nhưng, loài người từ khi biết phát minh thêm những công cụ, phương tiện…thì máy móc bắt đầu tham gia vào trò chơi phân chia số phận xã hội, con người!
  
  Chuyện "đời xe máy”? Chỉ bắt đầu ồn ào từ sau năm 2015…khi mà giới bình dân đã đủ tiền sắm một chiếc xe máy và khi đường phố đã chật chội giao thông (cười):
    Một hôm, đang cưỡi con xe 2 bánh trên con hẻm chật chội thì gặp gã Otô nhà kế cận, hắn bấm còi lắc mông qua mặt:
   - Ê, Xe Máy…xe ông sắp bị cấm.
   Ngạc nhiên, Tui nẹt bô lên hỏi:
   -  Ai dám cấm?
   Hắn xàng xê, lách né loài người đang đi bộ lẹt đẹt dưới lề đường, bấm còi “xi-nhan” nhá thông tin:
   - Mấy ông PGS. TS…nói sẽ cấm xe máy. Xe của ông là thủ phạm gây kẹt xe, ô nhiễm môi trường, ồn ào thiếu trật tự…
   Hừ, lại là “giáo sư, tiến sĩ” (ớn)! Xứ mình hay nhầm tưởng “giáo sư thì cái gì cũng biết tuốt, lãnh đạo nào cũng thiên tài…”. Hic, chiếc xe này (của tui) còn “tuổi đời mênh mông” không lẽ bị chết yểu? Xe nào không qua phố, chạy bằng nhiên liệu? Ồn ào chắc gì bằng thằng karaoke hàng xóm…

   Đang hoang mang thật, giả. Gã (Oto) hí hửng rồ ga chen lấn con phố vốn chật hẹp, lên giọng sang chảnh thể hiện ý nghĩ thanh cao:
   - Nè, văn hóa xe máy khác với văn hóa xe Oto! Người ta 4 lốp vững chải, sang trọng, che chắn nắng mưa. Mấy ông chỉ 2 lốp, lạng lách, đánh võng, phiêu diêu thời trang trơ trọi nên đi sau chỉ nhìn thấy mông…chóng mặt, dễ gây tai nạn giao thông.
   -  Hơ…hèn gì có “ô tô điên”?
 
   Ngậm ngùi, nhìn lại quá khứ vàng son thời “100 lời nói không bằng làn khói Honda”. Bây giờ, cỡi xe máy đưa đón rủ rê...chắc, những “nàng sang chảnh” ngày nay sẽ bĩu môi, xua tay một cách phũ phàng:
   - Thui, dzìa đi Ku...nghèo mà ham! (má ơi)
  Thật ra, do giá ô tô trong nước đắt gấp 3 lần! Nghĩa là giá tiền thanh toán một chiếc xe máy ở đây, có thể kiếm mua chiếc ô tô vừa phải ở xứ khác. Tất nhiên, đắt hay rẻ còn phụ thuộc vào cách tính giá liên quan đến: thuế phí, xăng dầu, bảo hiểm, học bằng lái nữa …
  Người ta đi xe máy vì điều kiện tiện dụng, tiết kiệm và hợp lý với công việc và thực tế hiện trạng giao thông. kẻ cô đơn cũng có thể thảnh thơi đi về lông bông chở gió…
   Chiếc xe máy thường gắn liền với đời sống tiện dụng. Nếu so sánh với lương tiền…thì chiếc xe máy là một tài sản lớn. Đôi khi còn hữu dụng hơn cả một chiếc ôtô chỉ để làm cảnh đi uống cà phê sang! Nó (xe máy) là tài sản hợp pháp, thuế má nghiêm túc, không lẽ lại bị “chơi xấu” cấm?
  Vì vậy, với cái tư duy phi thực tế! Bây giờ, sau 8 năm cũng chẳng có văn bản pháp luật nào ra đời “cấm xe máy”.
 
   Giờ đây (2025) người ta bắt đầu có ý (lý) tưởng mới: “Hiện đại hóa phương tiện văn minh đô thị, chống ô nhiễm môi trường”. Nên có ý định đưa ra lộ trình “cấm xe xăng, thay cho xe điện” (Hy vọng, xe máy không chịu thiệt đầu tiên vì quan niệm “tài sản nhỏ”).
   Thực ra, xe điện ra đời cách đây đã hơn 100 năm rồi (Mỹ). Nhưng, nguồn cấp điện không thuận lợi, tốn kém…nên phải quay lại sử dụng xe xăng!
   Hiện có những nước đang nổi tiếng là “vua” xe điện như: Mỹ, Trung Quốc, Na Uy…Tất nhiên, họ chỉ mới phát triển trong 15 năm trở lại. Có vẻ như, họ đã tự chủ khi đã bảo đảm được nguồn lực, an toàn và đồng bộ hóa tiện ích. Theo thông tin (?) thì các nước đó đã chi tiêu một nguồn ngân sách không lồ để hỗ trợ “từ thiện” đầu tiên, hơn là tính toán kinh doanh…
    Về mục đích đồng hóa phương tiện xe điện chắc hẵn có hai ý nghĩa chính:
   - Hiện đại hóa giao thông, giảm khí thải đường phố…
   - Quản lý an ninh xã hội và an toàn giao thông bằng kỹ thuật số hóa gắn liền với phương tiện.
  Và, dù với mục đích là gì? Thì cũng đòi hỏi vốn đầu tư lớn để qui hoạch-thiết kế hệ thống và chủ động kiểm soát sản xuất, quản lý thông tin một cách an toàn. Đó là chưa nói văn hóa mưu sinh, thói quen nghề nghiệp và đào tạo nhân lực cũng phải thay đổi theo.
   Tuy nhiên, nhiều nước giàu chưa thực sự quan tâm đến xe điện, họ chỉ xem đó là thêm một động cơ phương tiện mới, đa dạng có hữu ích. Lẽ dĩ nhiên, là các nước đang làm giàu nhờ khai thác, sản xuất  nhiên liệu chắc không mấy hưởng ứng (cười).
   Các nước có đô thị lớn, đông dân cư như Thái Lan, Việt Nam…đều muốn cải thiện phương tiện giao thông bằng xe điện. Nhưng, điều kiện phát triển và nhu cầu dân sinh kinh tế là một bài toán không hề đơn giản khi chỉ mới “đang phát triển”? Vì, đòi hỏi giá trị năng lực sản xuất và khả năng quản trị với một chính sách cần công bằng, có hỗ trợ đặc biệt và lộ trình dài hơi…
   Phương tiện giao thông là mạch máu lưu thông đời sống kinh tế xã hội. Xét về mặt kỹ thuật: Nguồn năng lượng điện không dễ dàng như sử dụng nhiên liệu (xăng) và cũng chưa phải là bất biến, vô tận…

PIN - năng lượng tương lai?

 

Pin - Nguồn năng lượng tương lai?

 

      P/s: “Đây là một vài thông tin khoa học mà tôi cũng thường theo dõi và cập nhật! Ngoài ra, tôi cũng đã có quá trình đo đạc, thực nghiệm về các thiết bị phát điện và trữ điện (thủy điện, điện mặt trời và ắc quy…). Tuy vậy, bài viết này chỉ có tính chất khái quát,  cho bạn bè tham khảo một vài kiến thức cơ bản, cảm ơn…”

  Pin có phải là nguồn năng lượng tương lai? Sự thật không đơn giản vậy…

 Chúng ta đang sống trong một thời đại, mà sự phát triển xã hội đều phụ thuộc nhờ vào năng lượng điện...

  Nguồn năng lượng điện từ đâu mà có? Ngày nay ai cũng biết! Nếu quên, chúng ta có thể xem lại sách Vật Lý lớp 9 (phổ thông) thì sẽ biết được những tính toán công năng, hiệu quả về lợi ích và cả hiểm nguy của dòng điện…

  Cần có một nguồn năng lượng không nhỏ để tạo ra Điện: Nhiên liệu hóa thạch- hạt nhân, gió, nước, ánh nắng mặt trời…Và, tất cả đều phải có vốn đầu tư lớn để thiết kế hệ thống sản xuất thiết bị, bảo toàn, khai thác và vận hành.

   Sự phát minh khoa học (vật lý và hóa học) của con người dường như đều nằm trong “định luật bảo toàn năng lượng” theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Nghĩa là có mức giới hạn, có hưởng lợi và trả giá…

   Đã từ lâu, các nhà khoa học mơ ước tìm ra “động cơ vĩnh cữu”nhưng đều thất bại, chẳng khác gì ảo tưởng có một "thế giới thần thánh". Và họ (khoa học) cũng biết có những phát minh khiến cho thế giới mất cân bằng tự nhiên, phân chia "trình độ" giàu nghèo xã hội và dễ đi đến sự thống trị hoặc tự hủy diệt…

 

   Bước vào thế kỷ 21 (năm 2000) những nước có công nghệ phát triển đã làm giàu bằng cách “phổ thông hóa” các thiết bị điện tử, công nghệ thông tin và “năng lượng sạch” khiến các nước kém phát triển đành phải theo xu thế, đua đòi chạy theo muốn hụt hơi…

    Chủ yếu là nhu cầu: Máy tính bảng, điện thoại di động, ô tô, xe máy…và buộc phải phụ thuộc về "điện Ăc quy". Thực tế, thì bình trữ điện vẫn chỉ là một thiết bị “năng lượng trung gian” thứ cấp (loại 2), một thiết bị khá tốn kém về thời gian sạc và bất tiện nhu cầu nguồn điện cung cấp. Không chỉ cộng thêm giá thành chi phí (Nhất là các thiết bị có tính di động cao như ô tô, xe máy…). Và, sử dụng điện cũng không hề đơn giản, vô hại? Nguồn năng lượng điện không thể miễn phí và vô tận…

 

  Điều đáng nói, Khi sản xuất các thiết bị “thông minh” đó chưa bao giờ hoàn thiện(!) Khiến người ta phải thay đổi mới liên tục, gây tốn kém thời gian và tiền bạc! Sự thật, thì định luật vật chất luôn có thời hạn, sự hiện đại đem đến thuận tiện thì cũng gây rắc rối khi hỏng hóc(!) Nguồn năng lượng sản xuất điện bằng: Gió, nước và nhiệt mặt trời còn rất tốn kém và hạn chế. Tất cả, vẫn chỉ là đang nằm trên con đường còn thử nghiệm...Dù vẫn biết sản xuất bằng nguồn điện nào cũng tác động mạnh môi trường tự nhiên, ô nhiễm sinh thái…

   Ắc quy là thiết bị gặp nhiều khó khăn nhất kể cả thiết kế, sản xuát, yêu cầu công xuất, giá trị sản phẩm và mức độ an toàn...

    Hãy thử, tìm hiểu xem (hiện nay) người ta đã chế tạo được 2 loại (công dụng & hoạt động) của ác quy:

1-      Ắc quy trữ điện:

   Là loại ắc quy hiện tại đang thông dụng dùng cho các thiết bị cá nhân (máy tính bảng, laptop, điện thoại di động với nguồn nhỏ (từ 4v - 12v/ 1-2 ah) và xe máy, ô tô  từ 50v – 400v / 35 - 60ah (tùy loại).    Thực ra, các loại ắc quy trữ điện là vì nhu cầu cấp thiết hơn là tiện dụng! Vì mất thời gian sạc và tuổi thọ không cao. Chỉ số nhiệt 30 (+-) bị ảnh hưởng nắng mưa và sự cố cháy nổ cũng có thể sãy ra ngoài ý muốn, đồ điện mà (cười)! Nguy hiểm nhất là nguồn sạc o tô (< 400v) bị rò rĩ ...

   Mặc dù, ắc quy lithium-ion sẽ hướng đến cải tiến đạt hiệu quả khá cao (thiết kế) trữ điện, phòng chống cháy nổ. Nhưng, vẫn luôn bất tiện cho người tiêu dùng về thời gian sạc và bất an khi cần đi xa. Vì vậy, nó bị giới hạn về sự tiện dụng lẫn giá trị thực tế. Hiện nay, nó chỉ mới là hàng nhu cầu tiêu dùng, hơn là để tính toán kinh doanh, hay hoạch định kinh tế (?)

2 - Ắc quy nhiên liệu:

   Có lẽ, đây là sự thành công lớn nhất: Người ta đã sản xuất được loại ắc quy tự nó sản xuất ra điện mà không cần sạc. Và, giá trị hoạt động với khí hydro sả không gây ô nhiễm môi trường. Loại ắc quy này đã được ưu tiên dành cho các thiết bị bay vào vũ trụ, thám hiểm không gian.

   Tất nhiên, loại ắc quy “siêu sao” tốn kém này khó mà phổ thông hóa dân dụng. Hiện nay, chỉ có vài nước tiên phong như Anh, Mỹ, Châu Âu…mới đang sử dụng cho các dòng xe Bus phục vụ công cộng trong thành phố và các loại xe tải-nâng ở những công trường, không gian đặc biệt…

  Vào năm 2005 người ta cũng sản xuất ra các dòng xe ô tô cao cấp sử dụng ắc quy hydro rồi (Mỹ, Nhật). Nhưng, thực tế không thông dụng nhiều, vì giá thành cao và nguồn tiếp hydrogen không thực sự tiện lợi và có hiệu quả kinh tế. Tuy vậy, cũng có nhiều người hy vọng vào loại nhiên liệu tương lai thân thiện (hydro) có trong tự nhiên với khối lượng bất tận (cũng còn khá là xa vời)!

 

   Với những thông tin trên. Chắc hẵn, chúng ta cũng hình dung khả năng thay đổi phương tiên giao thông ở tương lai là “không thể vội vàng”...Nếu có, đó là của những nước đã tạo được hạ tầng khoa học, văn minh xã hội và nền kinh tế vượt trội (nếu họ thành công sản xuất thông dụng và trạm cấp hydrogen thuận lợi)

     

   Thật ra, “thời đại công nghệ” là thời đại mà con người sẽ bị nô lệ nhiều cho thiết bị máy móc. Chỉ sợ rằng: Những kẻ "ảo tưởng" quyền lực, "ham hố" làm giàu sẽ lợi dụng chúng với nhiều mưu lợi ngu ngốc khác nhau…

  Vì vậy, ở góc độ cá nhân ý thức xã hội? Đừng vội vàng "mua tương lai" đắt đỏ một cách dễ dãi, mà không biết các "vật dụng" chỉ có giới hạn thiết yếu (!) Hãy dựa vào điều kiện, khả năng nhu cầu sử dụng hơn là chạy theo đu trend (cười) quảng cáo…

Xe xăng, xe điện...?

 

Xe xăng, xe điện?

  Có người hỏi tôi loại (điên, xăng) xe nào sử dụng tốt hơn?
   Tất nhiên là trên mạng cũng đầy những thông tin về lợi ích và sự "hiện đại" của dòng xe điện…
  Nhưng, thực tế điều kiện giao thông và giá trị sản phẩm có đúng thông số quy ước hay không là vấn đề cần suy nghĩ? Đó là chưa nói những sản phẩm chưa “phổ thông hóa” (phụ tùng, sửa chữa) sẽ bị lệ thuộc. Sự độc quyền sản xuất, thương mãi thường không công bằng, người tiêu dùng dễ chịu phần thiệt (!)
 

     Ở đây, tôi chỉ đưa ra một vài thông tin quá trình phát minh và kỹ thuật về ô tô và xe máy:  

     + Xe chạy bằng xăng (động cơ đốt trong) phát minh vào năm 1885. Nhưng mãi 35 năm sau (1920) mới giao thông trên đường phố. Với xe máy (xe 2 bánh) thì ở Việt Nam gần như sử dụng khá nhiều thập niên 1960 rồi. Nhưng, phải nói rằng: Mãi đến 2010 thì chiếc xe máy mới thực sự hoàn thiện về cơ năng và tiện dụng hơn, dễ sử dụng cho tất cả mọi người. Nghĩa là gần 100 năm sau mới có thể gọi là “phổ thông sử dụng” (cười).

 

   +Xe điện? Thật ra, từ lâu người ta đã sử dụng động cơ điện cho sản xuất và giao thông. Nhưng, khi áp dụng vào nhưng thiết bị “độc lập di động” (như o tô, xe máy) là điều không hề đơn giản…

  Vì, sản xuất một nguồn năng lượng (bình ác quy)? Đến nay, vẫn còn là vấn đề khá nan giải! Ngay cả hãng Tesla hàng đầu thế giới, hiện nay cũng chỉ mới vừa hứa hẹn tương lai sẽ cần vài thập niên tới, mới hy vọng đáp ứng được giá trị sử dụng gần ngang tầm xe xăng.

  Ý của họ…là có thể sản xuất được loại ác quy chỉ mất 10 phút để sạc đầy (so với hiện tại từ 3h-6h). Một loại ác quy mới dành riêng cho ô tô và xe máy điện? Đó là loại ắc quy Lithium-ion có khả năng trữ điện tốt, nâng cao tuổi thọ và tái phục hồi để bảo về môi trường…

  Tất nhiên, dẫu có thành công về chu cấp năng lượng Pin (ác quy) thì nó cũng chỉ thuận lợi cho những nước đã tự sản xuất được thiết bị, và có quy hoạch tiến trình phát triển giao thông hướng tương lai…

 

  Thật ra, Pin Lithium-ion đã sử dụng rộng rãi từ 1991 cho các thiết bị máy tính bảng, laptop và điện thoại di động rồi. Nhưng chỉ với công xuất nhỏ và không phải là không có “rắc rối” về thời gian sạc và thay Pin bởi chất lượng hay kiến thức sử dụng(?)

   Tuy vậy, đối với phương tiện giao thông không còn là “vấn đề nhỏ”? Người tiêu dùng thông thái không thể “phập phồng” sử dụng một loại thiết bị quan trọng mà không hề biết chút gì về giá trị sử dụng và mức độ sự an toàn của nó…

  Theo sở thích hay nhu cầu (?) thì bạn cứ “chơi” cho vui. Nhưng, nếu còn thời gian và tính khiêm tốn thì nên đợi (cười)!

Bé ơi...!

            Khúc tình thơ

(Bé ơi!)

   Những tên gọi (danh tính) có tính từ chung trừu tượng “nhỏ” ‘bé”…thường tượng trưng cho ý niệm yêu thương, bao dung, che chở. Đôi khi, không chỉ dành riêng cho trẻ em mà còn đặt tên cho “người tình”của riêng ai đó! (chưa biết tên, hoặc có ý nghĩa cảm xúc, ý niệm…).

 

 “Bé” (được viết hoa) dưới đây có thể là bài thơ “dấu” yêu khuyết danh của bất kỳ ai? Sự thật, bài thơ này khó phổ nhạc vì kết cấu không thuận lợi về bố cục phiên khúc(?)

  

   Nhưng, vì đây là bài thơ hay (cảm nhận cá nhân) đến mức giản dị dễ thương, rộng tính bao dung, xúc động kỉ niệm. Vì thế, ngữ điệu rất tự nhiên, tâm tình chân chất ẩn chứa tình đời…

   Ở đây, tôi nghiêng về mặc định âm nhạc luôn có một phần trong thơ, hay thơ là nguồn hứng khởi cho một bài hát hồn nhiên vậy!(cười)…

  Bé ơi!

  Bé ơi nghe anh hỏi

  Mai về có nhớ anh không?

  Tay gầy đan lên tóc nhỏ

  Anh ngồi thương mấy con sông

  
  Bé về anh ra đứng ngõ

  Ngắm hoài hàng dậu không hoa  

  Bé đi anh nói cùng cây cỏ

  Nhớ Bé ghê anh muốn khóc òa

  Thương Bé anh muốn tập làm người lớn

  Nhưng lòng thì rất ngu si

  Biển đời vây quanh dữ tợn

   Bé còn nhỏ dại biết chi

  Ngày Bé bay qua trời rộng

  Anh ngồi trông ngóng xót xa

  Bé về cho anh chút mộng

  Môi lành anh ngậm câu ca

  Thương anh một đời rong ruổi

  Thương Bé bỏ phố xa người

  Lang thang nơi nào có bạn?

  Anh còn ai để rong chơi

                                   Ngọc Tường 

(Ya Bang tháng 03 năm 1977)

Phố Mùa Đông...

 

Phố Mùa Đông

(Tình khúc Pleiku)

 

Trên đỉnh dốc đời có phố mùa đông
Bên hồ thơ mộng có bóng mây hồng
Đồi thông vi vu ngày tháng
Nắng mưa dỗi hờn có buồn không tên
 
Trên đường phố nhỏ có lối chờ nhau
Bên thềm mưa đợi có thuở ban đầu
Chiều dâng bâng khuâng màu mắt
Nhớ ai đi về áo trắng nghiêng sầu…
 
Pleiku gió buông mây ngàn
Lênh đênh đời vắng mơ màng
Ngày về sương giăng, xa đưa (xưa) tình khúc
Tóc nay vương sầu, áo xưa (đã) thay màu
 
Nơi triền dốc đời có những mùa hoa
Nghe từ cây cỏ gió hát thật thà
“Tình yêu không bao giờ mất
Có chăng chỉ là mưa nắng nhạt nhòa”.

Qui Nhơn và Nỗi Nhớ...

Qui Nhơn Nỗi Nhớ

 Trở lại Qui Nhơn nỗi nhớ vơi đầy
Gió đùa xô sóng hoa nắng đùa mây
Chiều rơi thênh thang rong đời trên cát
Nhớ tóc ai bay, áo trắng mơ say
Tan trường em về bên hè phố đợi
Bàn chân đong đưa khua gót xôn xao…
 
Về đây soi bóng nắng thắp hờn vai
Hàng dừa thương ai xoã tóc đêm dài
Tình như sương liễu vui đùa đêm mộng
Sóng vỗ mê man tình khúc u hoài…
 
Về đi qua phố ngõ vắng quên người
Mắt đèn soi nhớ bóng đếm ngày trôi
Vầng trăng năm xưa ai buồn treo bán
Núi đứng nghiêng vai, ngóng níu tơ duyên
Bên bờ gió hẹn sóng lòng vỗ về
Ghềnh xưa vẫn đó đá mòn bao giờ…
 
Đời như chiếc bóng lối cũ  tìm nhau
Dặn lòng đừng quên chớ nếm u sầu
Về đây quyến luyến yêu ngày thơ dại
Gió hát vi vu biển nhớ ru hoài
                                    Trần Thế Nhân

                                   

                             

Bé học toán (Học toán cùng bé)

 

   Bé học toán

(Học toán cùng bé)

   Người ta thường nói: “Đề tài toán học là câu chuyện khô khan, chán chết”…(cười)
   Cũng dễ hiểu, vì kênh “youtube” là kênh truyền hình cần hình ảnh hấp dẫn, kịch tính…ít nhất cũng có chút gây cảm xúc, tò mò, tranh cãi.

   Sorry…tôi không phải là youtuber, nên không nghĩ phải cần nhiều khán giả thưởng ngoạn. Nhưng, vẫn mong nhiều người đọc được…Những câu chuyện của tôi? Thường, chỉ mang tính chất vui chơi học thuật, tâm sự đời thường. Nên, sẽ không trả lời những câu hỏi gây rắc rối, vì tôi hết sức chân thật (tế nhị) rồi! Và, cố và đơn giản hóa mọi vấn đề…

    Học toán thì ai cũng có thể dựa vào sách giáo khoa hoặc ở trường lớp (?)

    Nhưng, không đơn giản vậy! Câu chuyện giáo dục cũng có nhiều quan niệm khác nhau lắm! Dẫu cùng một phương hướng, nhưng mỗi quốc gia, dân tộc và tùy đối tượng học sinh mà ngươi ta xây dựng một triết lý, một phương pháp giáo dục khác nhau.

   Bài viết này có tựa đề: “bé học toán” nên cách nói chuyện, có chút tham vọng (cười) trao đổi nghiêng về hướng bố mẹ và các bé hơn

   Hồi còn bé, tôi cũng có tính ngang ngạnh lắm! Chấp nhận sự quở trách, mắng phạt hơn là bắt phải học mẹo, học vẹt, hoặc coppy để đối phó…May là thời ấy! Không phân biệt chênh lệch các môn học. Nhà trường chỉ lấy tỉ số điểm trung bình, nên tôi vẫn “đủng đỉnh” lên lớp (cười).
    Sự thật, là mãi cho đến thời trung học tôi vẫn thuộc nhóm học sinh học dốt nhất môn toán. Sau này, khi đành từ bỏ sở thích văn chương, nghệ thuật… tôi phải tự học toán lại từ đầu, để thi cử vào các ngành nghề có nghề nghiệp khoa học kỹ thuật. Và, thật là tốt…vì đã nhận ra “toán phổ thông” không chỉ thực dụng trong đời sống, mà cũng có nghệ thuật trừu tượng, sáng tạo khá hấp dẫn…
   Vì là “phổ thông” nên không cần thiết quá thông minh để học nó. Chỉ cần biết cộng-trừ, nhân-chia số đơn giản là các bố mẹ đã có thể làm gia sư đặt “nền móng” học toán đầu tiên cho bé rồi!
 
   Tương lai luôn là nỗi niềm lo lắng của bố mẹ. Và, điều đầu tiên là sự học của con cái.
   Chúng ta sẽ dễ dàng nhận ra: Trong các cấp học phổ thông? Thì môn toán vẫn là căn cơ ngồi trên ghế nhà trường. Vì ít nhất, biết làm toán cũng tạo được chỗ dựa tự tin để học sinh vượt qua các môn học khác. (đó là chưa nói học toán là học thêm lập luận và ngôn từ sử dụng chính xác)
   Tất nhiên rồi…ở đây chúng ta luôn đề cập đến những đứa trẻ bình thường. Trong những đứa trẻ vốn rất bình thường đó, cũng có thể có đứa học nhanh hoặc quá chậm chạp với môn toán.
   Nhưng, hãy yên tâm. khi ra đời làm việc? Tôi thấy nhanh hay chậm chẳng bằng sự cẩn thận, về ý nghĩa sáng tạo hay giá trị đúng kỹ thuật.
 
   Tuy nhiên, về việc học hành vào đời của con cái. Vai trò của chúng ta (bố mẹ) không thay thế được các giáo viên ở trường lớp (không thể và cũng không nên). Vì vậy, bạn chỉ tham gia khi cần thiết (nhiều lắm là đến lớp 3 thôi). Sau đó, hãy để đứa trẻ tự độc lập suy luận, để cùng hòa đồng học hành chung với bạn bè, môi trường xã hội…
   Theo bạn, bố mẹ nên tập cho bé làm quen ‘toán hoc” lúc mấy tuổi?
  Thông thường: 3 tuổi là đã hình thành ngôn ngữ và kí ức (trí nhớ); 4 tuổi có thể cầm bút hí họa, vẽ vời; 5 tuổi có thể học được chữ; 6 tuổi có thể tập chơi vài dụng cụ âm nhạc và 8 tuổi có thể tập luyện vũ đạo, võ thuật và các môn thể thao khác.
   Ý tôi muốn nói: Sự phát triển sinh học của bé cũng là cách tự hình thành“toán học” rồi! Chúng ta có thể dần “giới thiệu” cách cộng, trừ (thêm, bớt) từ lúc 3 tuổi; 4-5 tuổi thì hiểu được phép nhân đơn giản (gấp đôi) và phép phân chia (giảm một nữa). Không cần cưỡng ép, cách giao tiếp thông thường trong đời sống hằng ngày, đã khá nhiều sự liên quan những con số…
………………………………………………………………………………………………….
   Trước khi vào nội dung chính và đây cũng là thiện ý khi tôi muốn viết đề tài này:
    Có 3 cách giải một bài toán: Lý thuyết, định lý và công thức. Trong đó: sử dụng công thức (thuộc lòng) sẽ giải bài toán nhanh hơn; Sử dụng định lý thì cần suy luận: Sử dụng lý thuyết thì có thể giải nhiều loại bài toán khác nhau.
   Nghĩa là, ở đây tôi nghiêng về “Toán học và những suy luận có lý”. Có ý trình bày cách chứng minh có hệ thống. Vì, tôi nghĩ với sự học? Ta chỉ nên trả lời với trẻ em khi đã có nguyên lý rõ ràng.
  Hy vọng với ý tưởng còn giới hạn này, cũng có thể giúp chút ít cho những ai cần nó.
 
  Trong bài viết đơn giản này, có 2 phần (Số học và hình học)
   1) Số Học: (Nguyên lý của số tự nhiên):
   Thật ra, trẻ em (3 tuổi) đã tự phân biệt cái nhiều, cái it một cách tự nhiên…phần còn lại là chúng ta chỉ hướng dẫn ngôn ngữ (tên gọi), cách đếm và giới thiệu ký hiệu (mẫu tự số) 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 và dần phát triển cách ghép các số, và cách đọc lên hàng chục, hàng trăm, hàng nghìn…
 
   a) Phương pháp cộng (+) và trừ (-): là phép tính có ý nghĩa thêm và bớt số lượng trong cùng đơn vị tính.
Chúng ta nên dùng vật dụng có thể nhìn bằng mắt và đếm được bằng tay cho bé hiểu.
   * Ghi nhớ: Với phép tính cộng & trừ có nguyên lý: Cộng thêm các số bất kỳ nhưng chỉ số lớn hơn mới trừ được số bé(có mới cho được). Khi áp dụng “số tự nhiên” vào số thực tế phải luôn cùng một “đơn vị tính”. Điều này rất quan trọng để bé xác định nguyên tắc rằng: không thể cộng (trừ) một viên kẹo với một cái bánh ( 1k + 1b = ??) vì đó là một phép cộng (trừ) không hợp lý, không có đáp số…
   Trong khi học phép cộng, trừ cũng cho bé biết thêm sự khác biệt “gấp đôi” và “giảm một nữa” để hình dung phép nhân, chia sau này.
    Thời gian học toán “vui chơi” này có thể kéo dài đến 2 năm (đến 5 tuổi).
 
b) Phương pháp nhân (x) và chia (:): lá phép tính tăng số lần và giảm số lần. Thực ra, phép nhân là phép tính thay thế cấp số cộng. Từ đây có thể tự lập ra bảng cửu chương. Trước khi học thuộc lòng nó…
  - Ví dụ: 2+2+2 = 2x3 (ba lần số 2);  2+2+2+2= 2x4 (bốn lần số 2).
 Với đơn vị tính: 2 vkẹo x 3 lần = 6 viên kẹo (số 3 thuộc số tự nhiên)
  - Phép chia (giảm số lần) cũng dùng theo bảng cửu chương để tính ngược lại phép chia:
   Ví dụ:  2 : 2 = 1;    4 : 2 = 2 ;  6 : 2 = 3
   Với những đứa trẻ có óc trừu tượng xa? Sau khi biết qui tắc nhân & chia, có thể tự suy ra bình phương và căn thức sau này (trung học).
* Ghi nhớ: Với cách tính cấp số cộng trên. Ta có thể giúp bé tự (cộng) viết ra bảng cửu chương, trước khi cần học thuộc lòng. Điều này, rất quan trọng! Vì, nó cho bé biết khái niệm hình thành phép nhân, mà còn giúp cho những bé kém khả năng học thuộc lòng. Nếu quên, bé có thể thực hiện (nhân, chia) bằng phương pháp cộng dồn…
   Một phép nhân hay chia được hiểu theo ý nghĩa: “tăng (giảm) gấp mấy lần”, tỉ số (phân số), hệ số, hằng số (dạng số thập phân) cho mỗi trường hợp cụ thể được xác định. Học toán rất cần ngôn từ chỉ định chính xác để bé dễ dàng phân biệt.
 
  c) Giải đề một bài toán: Chúng ta hãy chỉ cho bé (7 tuổi) cách tự đặt biểu thức (như một phương trình, đẳng thức) có hệ thống từ một đề bài:
   Ví dụ (đặt x làm ẩn số): 2+ 3 = x  hoặc  2 + x  = 5
   Và dần nâng cao dãy phép tính lên:  5 – 2 + 3 = x ;  5 - x + 3 = 6
   Cách giải (thao tác) một biểu thức (đẳng thức =):
    - Rút gọn biểu thức (gom các số cùng dấu +,-): 5- x + 3 = 6 sẽ là (5 +3) – x = 6.
    - Đơn giản dần biểu thức, suy ra:    8 – 6 = x    ta có: x = 2
    Hãy tập cho bé biết tự đặt ra đề toán và giải trình tự ra đáp số cuối cùng (đừng quên nhắc nhở giá trị của đơn vị tính).
   * Tóm lại: Trong phần toán tiểu học (từ lớp 3). Ngoài sự hơn và kém của các số, cách trình bày và giải biểu thức. Chúng ta tìm cách cho bé hiểu thế nào là vị trí (điểm) và khoảng cách (số đo chiều dài, số đo thời gian). Nên sử dụng hình ảnh để giải thích:

      Trên một đường thẳng có 5 điểm đầu và cuối thì ta có 4 khoảng cách của tổng chiều dài.
 Ví dụ: Đoạn đường dài 80m cần trồng trụ điện có khoảng cách 20m thì cần bao nhiêu trụ (tính cả đầu và cuối) thì suy ra:  80 : 20 = 4 (điểm) vì trồng cả đầu và cuối nên cần thêm 4+1 = 5 (trụ điện). Vì vậy, lập luận và suy ra là thuộc tính của toán học.
   Nhưng trên một vòng tròn khép kín có bao nhiêu điểm là có bấy nhiêu khoảng cách, như chiếc đồng hồ có 12 điểm giờ, ta có 12 khoảng cách thời gian (1 giờ = 60 phút).

   Ngoài ra, phải kiên nhẫn giải thích về toán “chuyển động” (còn gọi là toán động tử) như tính toán vận tốc của chiếc xe đi qua một thời gian được một khảng cách nào đó. Ví dụ vận tốc chiếc xe= 40km/h nghĩa là 1 giờ sau chiếc xe chạy được 40km. Nếu 1giờ 30 phút sẽ chạy được:

     -Theo suy luận: xe chạy thêm nửa giờ, thì có thêm một nửa khoảng cách 40 : 2= 20 km nữa. Ta có biểu thức sẽ là: 40+(40/2) = 60km.
     - Hoặc tính theo giờ (30 phút=1/2 giờ) ta có thêm khoảng cách: 40 (1+0,5) = 60km
   Nghĩa là hãy tập cho bé tưởng tượng và suy luận. Và điều này, rất thích hợp với thời gian điều kiện gần gũi con cái.
   Về phần số học? phụ thuộc rất nhiều về sử dụng ngôn ngữ, tên gọi và cách chuyển đổi đo đếm quy ước về đơn vị tính như: Chiều dài, thời gian, số lượng và trọng lượng.
  
  Thât ra, trong toán tiểu học có một phép tính “Qui tắc tam xuất” mà ngày nay không thấy còn dạy cho học sinh nữa. Có lẽ, người ta cho răng “không cần thiết”, hoặc khó “mô phạm” cho các giáo viên tiểu học phải tìm cách giải trình(?).
   Nhưng, qui tắc tam xuất rất “phép thuật” trong việc tính toán nhanh và tiện lợi. Trong Thực tế, các nhà kỹ thuật, tài chính, xã hội… thường xuyên sử dụng công thức này để tính tỉ lệ và xác xuất một cách chính xác.
   Thật ra, quy tắc tam xuất không khó hiểu lắm (chẳng qua ý nghĩa của một cụm từ: Ta có 3 thông số, sẽ tìm ra đáp án số thứ 4):
 Ví dụ có 2 trường hợp sau:
  Trường hợp1:  Có 4 giỏ đựng tất cả 20 quả cam. Hỏi vậy 8 giỏ như vậy thì đựng được bao nhiêu quả cam?
            Tóm tắt:                                                           
4 giỏ  ………… 20 quả
8 giỏ …………   ? quả
            Giải
Số quả cam là:
            20 x 8   =  40 (quả)
               4
  * Trường hợp này còn gọi là tỉ lệ thuận (nhân chéo và chia cho số còn lại). Vì, 8 giỏ sẽ đựng được nhiều hơn 4 giỏ, có thể giải thích tuần tự theo số học:
     1 giỏ đựng được = 20: 4= 5 quả vậy 8 giỏ sẽ đựng được; 8 x 5 = 40 quả
      Đó là biểu thức: 20 : 4 x 8 = 40 (nhưng để tránh trường hợp chia số lẻ, người ta thường nhân trước chia sau 20 x 8: 4 = 40)
 
 Trường hợp 2: Có 12  người thợ cùng làm, xong công việc trong 2 giờ. Hỏi nếu chỉ 4 người thợ thì làm xong công việc trong bao lâu? (năng suất như nhau)
            Tóm tắt:                       
12 thợ  …………… 2 giờ
4 thợ …………        ? giờ
            Giải
Thời gian 4 thợ làm xong công việc là:
            2 x 12   =  6 (giờ)
               4
            Đáp số:  6 giờ
* Trường hợp này được gọi là tỉ lệ nghịch. Vì, số thợ ít (giảm) hơn trước. ta cũng có thể suy luận và theo giải tuần tự theo số học:
    Số thợ bị giảm = 12 : 4 = 3 lần thì thời gian làm việc sẽ tăng lên 2giờ x 3 = 6 giờ
    Có biểu thức: 12 : 4 x 2 = 6 giờ nhưng cũng tránh trường hợp phức tạp khi bị chia số lẽ nên hoán đổi vị trí (nhân, chia) kết quả vẫn không hề thay đổi: 12 x 2 : 4 = 6 giờ
   Tạm kết luận phần số học: Nhìn qua chương trình lớp 3? Thật là đáng nể với nhu cầu học thức của bé. Có lẽ, đứa trẻ 8 tuổi không đơn giản như ta nghĩ (cười)
         
……………………………………………………………………………………………………….
2) Toán hình học:
   Khi vào lớp 3 bé có thêm toán hình học..
  Thường, trong sách giáo khoa hay ở lớp, học sinh chỉ được dạy học thuộc công thức đẻ giải toán (tính chu vi và diện tích). Nếu bắt học thuộc làu công thức? Cũng sẽ có trở ngại cho những trẻ hay quên, dễ bị lẫn lộn. Hoặc học xong, công thức trả lại cho thầy cô giữ hộ (cười). Vì vậy, có những học sinh không thỏa mãn về cách học đó (Có thể, bé sợ học thuộc lòng, hoặc bé muốn biết từ đâu có công thức đó?).
   Thực ra, các công thức tính toán ấy chỉ bắt nguồn từ một định lý mà thôi. Nhờ đó ta có thể suy ra, mà không nhất thiết phải học thuộc lòng, khi cần bé cũng tự “xây dựng” lại công thức đó.
      Chỉ có chút khó khăn khi giải thích với bé. Vì cần khả năng trừu tượng bằng hình vẽ. Toán hình học khá phức tạp trong cách diễn đạt, trình bày vì cần phải dựa vào định lý và hình vẽ chính xác.
 
  

    Đầu tiên phải biết định nghĩa, để vẽ một cách đầy đủ và chính xác.
   Định nghĩa: Hình vuông “Là hình tứ giác đềukhép kín. Có 4 cạnh bằng nhau và có 4 góc vuông”
   Và sẽ vẽ được hình đã mô tả:

  Để dễ dàng tìm chứng minh ta đặt mỗi cạnh hình vuông (dài bằng nhau) là 2 mét:
         +Thực tế khi vẽ xong ta đã thấy tổng diện tích (S) của chúng là 4 mét vuông
         +Ta tính được tổng chiều dài xung quanh (chu vi): (a x 4) nên   P = 2 x 4 =  8m
         +Theo công thức tính diện tích (a x a) ta có:  S = 2 x 2 =   4m2
        Với định nghĩa hình chữ nhật (vẫn có 4 góc vuông, nhưng 2 cạnh kề khác nhau độ dài (2m và 3m).


   Ta tính chu vi bằng cách rút gọn biểu thức: (a+b x 2) nên P = (2 + 3) 2 = 10m
          + Diện tích (a x b):  S = 2 x 3 = 6 m2
·         Quan sát: Chu vi của một hình? Là tính tổng chiều dài các cạnh. Diện tích là tính mặt bằng (m2) có trong tổng diện tích đó. Vây là: Tất cả các hình khép kín có 4 góc vuông đều có công thức cạnh nhân cạnh.
·         Từ đó, trở thành một định lý (đưa về dạng vuông góc) để tính các công thức cho các hình (khép kín) khác nhau:
                  Ví dụ với hình tam giác:

   Chiều cao của hình tam giác luôn vuông góc với một cạnh và dài tới đỉnh góc nhọn. Và hãy trừu tượng chiều cao (h) là cạnh a vuông góc cạnh b. Theo công thức chung (hình vuông& hình chũ nhật) ta có: a x b…nhưng hình tam giác chỉ bằng một nửa nên diện tích đúng phải là:  a x h : 2 = S
    Với hinh thang:

  Lưu ý: Người ta viết công thức như vậy là muốn bạn làm phép nhân trước, chia sau. (tránh trường hợp chia số lẻ).
    Với hình tròn:

\  Nhìn qua hình phân tích trên bạn chắc đã tự hiểu cách thức tính toán chu vi và diện tích hình tròn. Các nhà toán học đã tìm ra số Pi vô cùng = 3,1415…mà ta có thể gọi đó là một hệ số (hằng số) dùng tính toán cho hình tròn: P= d x 3,14  và  S= r x r x 3,14
   Với hình hộp (hình có chiếm thể tích (m3) không gian đều có những góc vuông và các cạnh tương ứng bằng nhau có các công thức tính:

    - Thể tích (m3):   V = diện tích đáy x cao
    - S xung quanh: là tổng diện tích 4 mặt xung quanh
    - S Toàn phần: là tổng diện tích cả 6 mặt (thêm mặt trên và dưới)
 * Dựa theo định lý chung (hình vuông góc) ta có thể tính những hình khối đặc biệt khác.
    Qua trình bày cách thức tính toán từ một định lý trên. Mỗi người có mỗi “nghệ thuật” dẫn dắt liên tưởng cách thực hiện tính toán. Những người làm nghề đo đạc địa hình phức tạp, họ còn cắt nhỏ và thêm những thông số góc và độ dốc nữa…
  
  Trước khi kết thức bài viết này tôi cũng có vài dự báo về những Thời điểm quan trọng của môn toán:
  + Toán lớp 3 là thời điểm quan trọng nhất (thêm phần tính toán diện tích hình học) để có bước đệm vượt qua cấp tiểu học. Nếu nâng cao, mở rộng thì lớp 3 đã nằm trong chương trình lớp 6.
  + Với trung học, thời điểm quan trọng nhất là lớp 8: Cách đặt và giải phương trình tìm ẩn số và định lý chứng minh hình học để bước vào lớp 9 (cuối cấp) có phần nhiều nặng về vật lý, hóa học. Thực ra, khi thực sự giỏi về lý thuyết và thực hành thời trung học (hóa học, vật lý, lịch sử, văn chương)…đứa trẻ có thể tự tin bước vào nghề mưu sinh được rồi.
   Và, khi đã thành công cấp trung học, học sinh sẽ có thực lực hơn bước vào cấp ba phổ thông. Thường, chỉ là chương trình mở rộng tư duy thêm các khái niệm về lĩnh vực khoa học & nhân văn, xu hướng vào đại học (nghề nghiệp).
   Chúng ta phải thừa nhận rằng: Chỉ có bố mẹ, người thân…mới hiểu cá tính, sở thích và gần gũi với bé hơn. Không thể đi sâu vào chuyên môn? Chỉ cần khéo léo, gợi ý cũng đủ cho bé có hình thành “tư duy” học tập rồi.
 Có người hỏi tôi: Học nhiều để làm gì? Hỏi gì…khó trả lời! Chắc học nhiều để chơi được nhiều thứ (cười)
   Chào tạm biệt, chúc vui vẻ…

Tìm về với nhau

Tìm về với nhau

Tìm về với nhau
Tìm ngày xa nhau
Bến bờ sông cạn
Về tìm hương hoa- Cây trái thật thà
   Từ độ ra đi
   Tay buồn chân mỏi
   Muộn phiền đêm đen
   Toan tính cuộc đời

Tìm lại chốn xưa
Tìm mùa xa đưa
Gió chờ Trăng đợi
Về tìm yêu thương- tha thiết vào đời
   Đường đời quanh co
   Bao lần rong ruổi
   Dặm dài ăn năn
  Xin chút ngậm ngùi
 
Thế giới loài người
Muôn đời mắc nợ
Nợ mùa hư hao
Nuối tiếc ngọt ngào
   Có mấy cuộc tình
   Đôi lần lỡ hẹn
   Người tình trăm năm
   Vẫn thế mộng về…
 
Tìm vào xót xa
Tìm nguồn thơ ca
Nghiên sầu trút phận
Về tìm phai phôi- Xóa vết dại khờ
   Từng bàn tay thơm
   Đan miền tan vỡ
  Đợi mùa hân hoan
  Chân bước vào đời…
 
                    THẾ NHÂN

Tự học: Âm nhạc trên đàn guitar (4)- Phần cuối

 Tự hoc: Âm nhạc trên đàn guitar (phần cuối)

Tự hoc: Âm nhạc trên đàn guitar (phần 3- Hợp âm)

Tự học: Âm nhạc trên đàn guitar

(Phần 3- Hợp âm)

 

  Hợp âm: Đây là phần quan trọng và cơ bản nhất trong cách sử dụng công cụ âm nhạc. Vì vậy, tôi sẽ nói chậm lại và tạo ra một quy tắc (cá nhân) có hệ thống theo quán tính mà không cần phải học thuộc lòng…

    (Ở đây, tôi không nói đến nhịp điệu, tiết điệu. Vì, các bạn có thể tham khảo tài liệu đầy trên mạng, hoặc là tự nghe cách chơi loại tiết tấu của ai đó). Theo sở thích ban đầu, thì có thể là bolero, slow hoặc pepop… Có lẽ, dơn giản nhất là điệu slow- rock, nhưng từ đó nó có thể biến tấu ra nhiều tiết điệu khác. Ví dụ…nhưng thôi, đây thuộc về biến tấu tiết điệu trong hợp âm. Có thể, sẽ là bài viết khác (vì nó thuộc thói quen, kinh nghiệm cá nhân)

     - Nguyên lý: Theo công thức (lý thuyết) để cấu tao một hợp âm. Vì dụ: Với tone Đô trưởng (C) ta có nốt chính Đo + Mi + Sol …với guitar ta có thể hòa âm thêm các nốt cùng âm nên hợp âm sử dụng guitar có thể mở rộng hơn về âm thanh.

 

   Hợp âm, thường dùng để hòa âm, đệm hát. Vì thế, nó rất quan trọng với một nhạc công. Nhưng, giá trị nghệ thuật không dựa nhiều vào tiêu chuẩn cố định. Bạn có thể sáng tạo tùy tình huống và công cụ âm nhạc mà bạn có.  miễn sao cùng âm hưởng tương ứng. Người ta chỉ cần bạn chơi hay một cách hợp lý theo điều kiện thực tế là Ok.

 

    Đàn guitar có nhiều cách bấm hợp âm. Mỗi người đều có cách lựa phù hợp với thói quen ngón tay của mình, nên trở thành quy tắc “tuyệt chiêu” riêng của cá nhân đó. Thường có vài tone cơ bản đầu tiên ở cung bậc 1, ví dụ: như trưởng C (đo), E (mi), F(fa), A (la), D (rê) hay thứ Cm, Em, Fm, Am, Dm hoặc Set như E7, A7, D7…

   Nếu học từng hợp âm trên đàn guitar? Bạn chẳng bao giờ ghi nhớ hết…Hơn nữa, thao tác nhanh phụ thuộc tình huống là dựa vào thói quen, quy tắc có sẵn…

   Vì vậy, Tôi đã tự hệ thống: Gồm có 3 thế bấm căn bản trưởng thứ và 2 thế bấm phụ dành cho hợp set (7) di chuyển hết cần đàn. * (Xem trong video)

   Đây là cách sử dụng nguyên tắc chung cho mọi hợp âm di chuyển cung để có các hợp âm khác nhau. Từ đó có thể đơn giản hóa và sáng tạo thế bấm phù hợp với thói quen, năng lực thuận lợi cho ngón tay của mình  

 

P/s: Phần video sau sẽ nói về quy tắc, kỹ thuật sử dụng hợp âm trên đàn guitar. Chắc chắn bạn sẽ tự tin hơn, và vui vẻ nhận ra: Người ta có thể biết tập đàn guitar chỉ sau 7 ngày tìm hiểu nó...

Tự học: Âm nhạc trên đàn guitar (phần 2- nốt nhạc)

 Tự học: Âm nhạc trên đàn guitar (Phần 2 - nốt nhạc)

   

    B- Kỹ thuật thực hành trên guitar:

   Thực hành biểu diễn phụ thuộc vào dụng cụ âm nhạc. Mỗi loại đàn có kỹ thuật khác nhau. Vì vậy, bạn phải hiểu chút ít cấu tạo và kỹ thuật sử dụng của mỗi loại nhạc cụ, để tận dụng ưu điểm của chúng.

   (Đàn guitar sản xuất với nhiều giá bán khác nhau.Từ vài trăm ngàn cho đến vài chục triệu. Tất nhiên, đàn có giá cao thường là cây đàn tốt. Nhưng, khoog ai chứng minh rằng: Nhờ cây đàn đắt tiền mà bạn học thành tài(cười).

  Có lẽ, bạn nên quan tâm đến dây đàn của nó là hơn. Trên thị trường có bán nhiều loại dây (từ vài chục đến vài trăm ngàn/ 1 bộ). Nên mua loại dây có đường kính nhỏ nhất, mêm mại, giá thành trung bình là hiệu quả tốt nhất…)

 

  1- Kiến thức chung:

  - Cấu tạo của đàn guitar: Bạn đừng quá quan tâm loại đàn aucostic  hay classic, nó chỉ khác tí chút âm thanh, thế bấm thuận lợi. Mục đích, tạo lợi thế biểu diễn cách chơi classic hay model mà thôi...

   Có lẽ, nên phân biệt cấu tạo đàn thùng & đàn điện. Vì, liên quan đến kỹ thuật thiết kế âm thanh, rất cần thời gian làm quen. Nhưng, muốn chơi đàn điện bạn phải tập từ đàn thùng. Cái khó là khi mới tập sẽ bị đau tay, cần thời gian ngơi nghĩ để quen dần. Kỹ thuật tránh đau tay là nhờ di chuyển đều, tránh dùng lực bấm một chỗ lâu và chỉ khi nào cần thiết mới dùng lực. Chơi nhiểu thì đầu ngón tay sẽ chai, không cần dùng sức tiếng đàn vẫn trong trẻo hơn…

   - Âm vực kết cấu: Có lẽ, đàn guitar là loại đàn có nhiều âm vực hơn các dụng cụ âm nhạc khác. Thông dụng và tiện lợi và đa năng cho các loại hình âm hưởng khác nhau: sâu lằng mạnh mẻ hay hiện đại… Nhờ tiện dụng, nên nhiều người muốn chơi đàn guitar.

   Lợi thế đàn guitar là có thể tăng thanh âm lên 3 quãng, hoặc 5 quãng (đàn điện) làm không gian thay đổi rất đặc biệt. Có thể rung, rê, vuốt, luyến, gối âm đa dạng bằng những kỹ thuật tạo âm thanh hình tượng và thể hiện với nhiều phong cách khác nhau.

 

   3- Qui tắc căn bản tập chơi guitar:

   -Nốt nhạc: Đàn guitar cấu tạo sẵn với 6 dây đàn khi buông (không bấm) có âm thanh đọc theo âm Việt từ thấp đến cao: Mì Là Rề Sòn Sì Mí Trên đàn guitar được chia ra nhiều cung bậc(khoảng cách) có giá trị tính là 1/2 cung. Các dấu chấm trắng thể hiện 1 cung để chúng ta dễ quan sát khi di chuyển thay đổi cung bậc…

   Và, hãy thử bấm những nốt căn bản đầu tiên của cung đầu tiên với 7 nốt nhạc chuẩn đầu tiên với âm tiếng Việt: Mì Fà Sòn Là Sì Đồ Rề …và tiếp tục tịnh tiến (quãng 8) với âm thanh cao hơn Mi Pha Son La Si Đô Rế…mí phá són lá…v..v…

   Ở trong cung này nằm trong khoảng giọng hát con người. Nếu muốn cùng tập hát bạn nên tập xướng giọng theo, giọng ca sĩ có cao nhất hay thấp cũng có giới hạn trong cung này. Vì vậy, Bạn phải chỉnh dây đàn cho đúng: Dùng máy lên dây đàn Tuner chỉnh âm, hoặc cài app trên điện thoại, hay sử dụng đàn organ so âm cho chính xác. Đều này giúp bạn cảm âm chính xác khi cùng chơi nhạc bất kỳ dụng cụ âm nhạc hay giọng hát nào…

   Trong khoảng cách 7 âm chính, ta có thêm 5 nốt phụ là thăng(#) hoặc giáng (b) tùy theo nằm trước hay sau nốt (chính) đó:

            Mì (1/2c)  Fa  (1c)   Sol  (1c)  La (1c)   Si (1/2c)  Do   (1c)  Re……(1c)     Mi

                                          (Fa#)           (Sol#)       (la #)                                (Do#)              (Re#)

   Theo cung bậc ta có thể suy ra  toàn bộ các nốt trên cần đàn. Nếu muốn ta có thể tự so dây đàn ở các vị trí đông âm.

   Để luyện ngón, đơn giản là chạy nốt quen thuộc…và chỉ cần vài chục lần là bạn cảm thấy quưn thuộc rồi.  

     ( Xêm tiếp phần 3 - Hợp âm trên đàn guitar)

Tự học: Âm nhạc trên đàn guitar (phần 1 -lý thuyết)

 

Tự học: Âm nhạc trên đàn guitar…

 

   Trước tiên, bạn hãy xem đây là câu chuyện trong phạm vi hẹp, dù có chút tính chất học thuật…

   Những gì có ý tưởng khác với sự thông thường (số đông) cũng sẽ gây nghi ngờ, đôi khi còn bị chỉ trích.,,

   Nhưng, có thể bài viết này chỉ là “tâm sự” chuyện ham vui cuối đời! Tôi đang bước vào tuổi “thất thập cổ lai hy”, nghĩa là hơn 60 năm học tập. Dĩ nhiên, cũng phải bước đến các lớp học, nhưng thành thật mà nói: Khi qua thời tiểu học…thì tôi thường tự mình mày mò học tập nhiều hơn là nhờ vả thấy cô. Sợ nặng sách giáo khoa, nên thường soạn sãn giáo án cho riêng mình rút ngắn thời gian. Có lẽ, vì “thích chơi hơn thích học” (cười).

 

   Khi nói đến việc học? Người ta nghĩ cần phải có người hướng dẫn (thầy) và có giáo trình biên soạn sư phạm cụ thể từng mốc thời gian hạn định. Nếu học từ trường lớp bạn có thể trở thành người chuyên nghiệp.

 

  Tuy nhiên, qua thực tế cũng không hiếm những người tự học đã trở nển xuất chúng! Họ  vượt qua tài năng mặc định trên mọi lĩnh vực, bao gồm cả khoa học và nghệ thuật…

  

   Nhà khoa học nổi tiếng Albert Einstein “kiến thức chỉ có được qua tư duy con người”. Nghĩa là sự học phải thông qua suy luận và không có cách học nào tốt hơn là “biết cách tự học”.

    Có tư duy (tự học) bạn sẽ có thể vượt khó khăn bởi điều kiện, hoàn cảnh. Và, biết đâu tránh được thói quen vay mượn “kinh nghiệm” riêng của người khác. Và, sẽ gặp rủi ro nếu hiểu sai cách do cá nhân truyền đạt, hoặc nhầm lẫn khi người trình bày cố ý phô trương thêm hình thức rườm rà, hoa mỹ kiểu cách, khiến bạn loạn choạng mất nhiều thời gian…

   Khi tự học, tâm lý con người buộc phải quan sát cẩn thận, rồi tìm cách suy luận & thực hành và lựa chọn đúng với giá trị gần thực tế hơn….

 

   Người ta thường nói “Nghệ thuật cần phải có năng năng khiếu”? Có thể như vậy… Nhưng hãy tin rằng: “Có học, thì mới thực sự tìm ra được năng khiếu của mình”. Nghĩa là giá trị “năng khiếu” phải trộn với giọt mồ hôi…

   Tôi rất thích âm nhạc, nhưng cũng đam mê nhiều thứ lắm (cười)! Thực ra, với tôi…văn chương, hội họa, khoa học tự nhiên và các ngành nghề kỹ thuật khác rất cần thời gian hơn rất nhiều so với tìm hiểu “nguyên tắc” chung về bộ môn âm nhạc.

   Sở dĩ, môn âm nhạc khó học là do cách trình bày kí hiệu, kí âm và tên gọi “mở rộng” khiến chúng ta cảm thấy rắc rối.

 

   Thực ra, âm nhạc cũng là một môn khoa học tự nhiên trong đời sống! Và, nó cũng có quy luật, công thức, qui tắc (cung bậc, hợp âm, giai điệu). Nghĩa là muốn chơi âm nhạc chúng ta phải tìm hiểu căn bản lý thuyết (nguyên lý) và kỹ thuật sử dụng công cụ âm nhạc…

 

    Và, khi dựa vào nguyên lý bạn có thể thoải mái sáng tạo và sử dụng bất kỳ loại nhạc cụ nào bạn muốn luyện tập. Hãy tin nó đơn giản hơn bạn nghĩ, sau khi hệ thông được một khái niệm, một phương pháp rút gọn…

   Cuối cùng, với “tự học âm nhạc với đàn guitar”? Xin các bạn đừng nghĩ đó là “bí quyết”. Vì, bí quyết thuộc về cá nhân. Tôi chỉ muốn trình bày một trong các phương pháp xây dựng hệ thống đơn giản có thể phù hợp với điều kiện mỗi người, cảm ơn

      

A.    Lý thuyết âm nhạc:

  Ở đây, phần lý thuyết bạn chỉ nghe qua cho biết một lối đi căn bản một hệ thống, đừng vội cố hiểu hay học thuộc lòng. Vì, trí nhớ chỉ dành khi bạn cần thực hành trên dụng cụ thực tế âm nhạc…

  Đã từ lâu người ta đã biết đến giá trị âm nhạc và tìm ra qui luật âm thanh tác động đến cảm xúc. Từ đó, người ta xây dựng được nhạc lý căn bản có qui tắc, công thức như một định lý thành hệ thống khá đơn giản như sau:

   Trong nhạc lý chỉ có 3 định luật:

1- Quy luật của âm thanh (đơn âm): Người ta phát hiện trong hàng ngàn âm thanh chỉ nằm trong 7 nốt nhạc chuẩn tự nhiên vận chuyển có chu kỳ không thay đổi (quãng 8), và trong khoảng cách âm thanh đó có thêm 5 nốt phụ thăng(#)&giáng (b) nên có thẻ xem như có 12 nốt (âm thanh) khác nhau. Người ta quy ước (đo dạc) một nốt cách nhau ½ cung

       2- Công thức hợp âm (phối nhiều nốt nhạc); Ngoài đoen âm người ta cũng tìm ra hợp âm có công thức được phối hợp từ 3-4 nốt nhạc với nhau. Và, phân chia 3 loại hợp âm chính với tên gọi: Trưởng, Thứ và Set (7) với công thức:

            + Trưởng: Nốt chính+ 2 cung+1,5 cung

                  Vì dụ: Ton C (đô trưởng) gồm các nốt:  Do +Mi+ Sol

            + Thứ;      Nốt chính+ 1,5cung - 2 cung

                   Ví dụ: Ton Cm (Do thứ) gồm các nốt: Do+Mib + Sol

            + Nếu là Set chỉ cần thêm nốt thứ 4 (cộng thêm 1,5 cung nữa)

                    Ví dụ: C7 (Do Set trưởng)  Do+ Mi+ Sol+ Sib

 *Quan sát: thay đổi trưởng hay thứ bạn chỉ cần thay đổi nốt giữa.

 * Gợi ý: Bạn dùng cảm xúc để trừu tượng: Trưởng: Tươi vui, trong sáng; Thứ: Trầm mặc, buồn; Set: Pha lẫn vui buồn, xót xa

    3- Quy tắc sử dụng hợp âm: Người ta tìm ra nguyên tắc cấu tạo (di chuyển cung bậc) các hợp âm cho một bản nhạc cùng âm hưởng, dùng để làm nền và đệm hát…

   Đây là quy tắc chung khi sáng tác một bản nhạc và cũng là quy tắc dùng chuyển hợp âm

                    1 . . 4 .  5  - 6 . . 9 . 10 (vị trí tính toán các hợp âm xác định)

        Ví dụ: bản nhạc có hợp âm chính C (đô trưởng), hoặc Am (La thứ):

                    C . . F . G7    Am Dm E7  

                    1 . .  4 . 5 -     6 . .  9 . 10

          * Có quy tắc chung nên bạn có thể phân chia hai bàn tay (10 ngón) để phân biệt chính và phụ tùy theo âm hửong trưởng hay thứ của tác giả (thường là nốt nhạc cuối của bản nhạc).

   Tất nhiên, khi đọc phần nhạc lý bạn phải biết tên gọi, ký hiệu và ký âm. Cũng dễ hiểu, vì nó chỉ có 7 nốt nhạc chu kỳ và 7 hợp âm cơ bản rồi suy ra (trưởng, thứ, Set).

   Nhìn có vẻ rắc rối, nhưng bạn chỉ cần mò tìm thử vài hợp âm (tone) là sẽ thấy đơn giản. Thực tế, thường chỉ cần sử dung 3 hợp âm là bạn có thể hòa âm (đệm hát) được rồi. Lý thuyết âm nhạc thật đơn giản phải không?!

    (Xin chờ phần tiếp theo...)