Bé học toán (Học toán cùng bé)

 

   Bé học toán

(Học toán cùng bé)

   Người ta thường nói: “Đề tài toán học là câu chuyện khô khan, chán chết”…(cười)
   Cũng dễ hiểu, vì kênh “youtube” là kênh truyền hình cần hình ảnh hấp dẫn, kịch tính…ít nhất cũng có chút gây cảm xúc, tò mò, tranh cãi.

   Sorry…tôi không phải là youtuber, nên không nghĩ phải cần nhiều khán giả thưởng ngoạn. Nhưng, vẫn mong nhiều người đọc được…Những câu chuyện của tôi? Thường, chỉ mang tính chất vui chơi học thuật, tâm sự đời thường. Nên, sẽ không trả lời những câu hỏi gây rắc rối, vì tôi hết sức chân thật (tế nhị) rồi! Và, cố và đơn giản hóa mọi vấn đề…

    Học toán thì ai cũng có thể dựa vào sách giáo khoa hoặc ở trường lớp (?)

    Nhưng, không đơn giản vậy! Câu chuyện giáo dục cũng có nhiều quan niệm khác nhau lắm! Dẫu cùng một phương hướng, nhưng mỗi quốc gia, dân tộc và tùy đối tượng học sinh mà ngươi ta xây dựng một triết lý, một phương pháp giáo dục khác nhau.

   Bài viết này có tựa đề: “bé học toán” nên cách nói chuyện, có chút tham vọng (cười) trao đổi nghiêng về hướng bố mẹ và các bé hơn

   Hồi còn bé, tôi cũng có tính ngang ngạnh lắm! Chấp nhận sự quở trách, mắng phạt hơn là bắt phải học mẹo, học vẹt, hoặc coppy để đối phó…May là thời ấy! Không phân biệt chênh lệch các môn học. Nhà trường chỉ lấy tỉ số điểm trung bình, nên tôi vẫn “đủng đỉnh” lên lớp (cười).
    Sự thật, là mãi cho đến thời trung học tôi vẫn thuộc nhóm học sinh học dốt nhất môn toán. Sau này, khi đành từ bỏ sở thích văn chương, nghệ thuật… tôi phải tự học toán lại từ đầu, để thi cử vào các ngành nghề có nghề nghiệp khoa học kỹ thuật. Và, thật là tốt…vì đã nhận ra “toán phổ thông” không chỉ thực dụng trong đời sống, mà cũng có nghệ thuật trừu tượng, sáng tạo khá hấp dẫn…
   Vì là “phổ thông” nên không cần thiết quá thông minh để học nó. Chỉ cần biết cộng-trừ, nhân-chia số đơn giản là các bố mẹ đã có thể làm gia sư đặt “nền móng” học toán đầu tiên cho bé rồi!
 
   Tương lai luôn là nỗi niềm lo lắng của bố mẹ. Và, điều đầu tiên là sự học của con cái.
   Chúng ta sẽ dễ dàng nhận ra: Trong các cấp học phổ thông? Thì môn toán vẫn là căn cơ ngồi trên ghế nhà trường. Vì ít nhất, biết làm toán cũng tạo được chỗ dựa tự tin để học sinh vượt qua các môn học khác. (đó là chưa nói học toán là học thêm lập luận và ngôn từ sử dụng chính xác)
   Tất nhiên rồi…ở đây chúng ta luôn đề cập đến những đứa trẻ bình thường. Trong những đứa trẻ vốn rất bình thường đó, cũng có thể có đứa học nhanh hoặc quá chậm chạp với môn toán.
   Nhưng, hãy yên tâm. khi ra đời làm việc? Tôi thấy nhanh hay chậm chẳng bằng sự cẩn thận, về ý nghĩa sáng tạo hay giá trị đúng kỹ thuật.
 
   Tuy nhiên, về việc học hành vào đời của con cái. Vai trò của chúng ta (bố mẹ) không thay thế được các giáo viên ở trường lớp (không thể và cũng không nên). Vì vậy, bạn chỉ tham gia khi cần thiết (nhiều lắm là đến lớp 3 thôi). Sau đó, hãy để đứa trẻ tự độc lập suy luận, để cùng hòa đồng học hành chung với bạn bè, môi trường xã hội…
   Theo bạn, bố mẹ nên tập cho bé làm quen ‘toán hoc” lúc mấy tuổi?
  Thông thường: 3 tuổi là đã hình thành ngôn ngữ và kí ức (trí nhớ); 4 tuổi có thể cầm bút hí họa, vẽ vời; 5 tuổi có thể học được chữ; 6 tuổi có thể tập chơi vài dụng cụ âm nhạc và 8 tuổi có thể tập luyện vũ đạo, võ thuật và các môn thể thao khác.
   Ý tôi muốn nói: Sự phát triển sinh học của bé cũng là cách tự hình thành“toán học” rồi! Chúng ta có thể dần “giới thiệu” cách cộng, trừ (thêm, bớt) từ lúc 3 tuổi; 4-5 tuổi thì hiểu được phép nhân đơn giản (gấp đôi) và phép phân chia (giảm một nữa). Không cần cưỡng ép, cách giao tiếp thông thường trong đời sống hằng ngày, đã khá nhiều sự liên quan những con số…
………………………………………………………………………………………………….
   Trước khi vào nội dung chính và đây cũng là thiện ý khi tôi muốn viết đề tài này:
    Có 3 cách giải một bài toán: Lý thuyết, định lý và công thức. Trong đó: sử dụng công thức (thuộc lòng) sẽ giải bài toán nhanh hơn; Sử dụng định lý thì cần suy luận: Sử dụng lý thuyết thì có thể giải nhiều loại bài toán khác nhau.
   Nghĩa là, ở đây tôi nghiêng về “Toán học và những suy luận có lý”. Có ý trình bày cách chứng minh có hệ thống. Vì, tôi nghĩ với sự học? Ta chỉ nên trả lời với trẻ em khi đã có nguyên lý rõ ràng.
  Hy vọng với ý tưởng còn giới hạn này, cũng có thể giúp chút ít cho những ai cần nó.
 
  Trong bài viết đơn giản này, có 2 phần (Số học và hình học)
   1) Số Học: (Nguyên lý của số tự nhiên):
   Thật ra, trẻ em (3 tuổi) đã tự phân biệt cái nhiều, cái it một cách tự nhiên…phần còn lại là chúng ta chỉ hướng dẫn ngôn ngữ (tên gọi), cách đếm và giới thiệu ký hiệu (mẫu tự số) 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 và dần phát triển cách ghép các số, và cách đọc lên hàng chục, hàng trăm, hàng nghìn…
 
   a) Phương pháp cộng (+) và trừ (-): là phép tính có ý nghĩa thêm và bớt số lượng trong cùng đơn vị tính.
Chúng ta nên dùng vật dụng có thể nhìn bằng mắt và đếm được bằng tay cho bé hiểu.
   * Ghi nhớ: Với phép tính cộng & trừ có nguyên lý: Cộng thêm các số bất kỳ nhưng chỉ số lớn hơn mới trừ được số bé(có mới cho được). Khi áp dụng “số tự nhiên” vào số thực tế phải luôn cùng một “đơn vị tính”. Điều này rất quan trọng để bé xác định nguyên tắc rằng: không thể cộng (trừ) một viên kẹo với một cái bánh ( 1k + 1b = ??) vì đó là một phép cộng (trừ) không hợp lý, không có đáp số…
   Trong khi học phép cộng, trừ cũng cho bé biết thêm sự khác biệt “gấp đôi” và “giảm một nữa” để hình dung phép nhân, chia sau này.
    Thời gian học toán “vui chơi” này có thể kéo dài đến 2 năm (đến 5 tuổi).
 
b) Phương pháp nhân (x) và chia (:): lá phép tính tăng số lần và giảm số lần. Thực ra, phép nhân là phép tính thay thế cấp số cộng. Từ đây có thể tự lập ra bảng cửu chương. Trước khi học thuộc lòng nó…
  - Ví dụ: 2+2+2 = 2x3 (ba lần số 2);  2+2+2+2= 2x4 (bốn lần số 2).
 Với đơn vị tính: 2 vkẹo x 3 lần = 6 viên kẹo (số 3 thuộc số tự nhiên)
  - Phép chia (giảm số lần) cũng dùng theo bảng cửu chương để tính ngược lại phép chia:
   Ví dụ:  2 : 2 = 1;    4 : 2 = 2 ;  6 : 2 = 3
   Với những đứa trẻ có óc trừu tượng xa? Sau khi biết qui tắc nhân & chia, có thể tự suy ra bình phương và căn thức sau này (trung học).
* Ghi nhớ: Với cách tính cấp số cộng trên. Ta có thể giúp bé tự (cộng) viết ra bảng cửu chương, trước khi cần học thuộc lòng. Điều này, rất quan trọng! Vì, nó cho bé biết khái niệm hình thành phép nhân, mà còn giúp cho những bé kém khả năng học thuộc lòng. Nếu quên, bé có thể thực hiện (nhân, chia) bằng phương pháp cộng dồn…
   Một phép nhân hay chia được hiểu theo ý nghĩa: “tăng (giảm) gấp mấy lần”, tỉ số (phân số), hệ số, hằng số (dạng số thập phân) cho mỗi trường hợp cụ thể được xác định. Học toán rất cần ngôn từ chỉ định chính xác để bé dễ dàng phân biệt.
 
  c) Giải đề một bài toán: Chúng ta hãy chỉ cho bé (7 tuổi) cách tự đặt biểu thức (như một phương trình, đẳng thức) có hệ thống từ một đề bài:
   Ví dụ (đặt x làm ẩn số): 2+ 3 = x  hoặc  2 + x  = 5
   Và dần nâng cao dãy phép tính lên:  5 – 2 + 3 = x ;  5 - x + 3 = 6
   Cách giải (thao tác) một biểu thức (đẳng thức =):
    - Rút gọn biểu thức (gom các số cùng dấu +,-): 5- x + 3 = 6 sẽ là (5 +3) – x = 6.
    - Đơn giản dần biểu thức, suy ra:    8 – 6 = x    ta có: x = 2
    Hãy tập cho bé biết tự đặt ra đề toán và giải trình tự ra đáp số cuối cùng (đừng quên nhắc nhở giá trị của đơn vị tính).
   * Tóm lại: Trong phần toán tiểu học (từ lớp 3). Ngoài sự hơn và kém của các số, cách trình bày và giải biểu thức. Chúng ta tìm cách cho bé hiểu thế nào là vị trí (điểm) và khoảng cách (số đo chiều dài, số đo thời gian). Nên sử dụng hình ảnh để giải thích:

      Trên một đường thẳng có 5 điểm đầu và cuối thì ta có 4 khoảng cách của tổng chiều dài.
 Ví dụ: Đoạn đường dài 80m cần trồng trụ điện có khoảng cách 20m thì cần bao nhiêu trụ (tính cả đầu và cuối) thì suy ra:  80 : 20 = 4 (điểm) vì trồng cả đầu và cuối nên cần thêm 4+1 = 5 (trụ điện). Vì vậy, lập luận và suy ra là thuộc tính của toán học.
   Nhưng trên một vòng tròn khép kín có bao nhiêu điểm là có bấy nhiêu khoảng cách, như chiếc đồng hồ có 12 điểm giờ, ta có 12 khoảng cách thời gian (1 giờ = 60 phút).

   Ngoài ra, phải kiên nhẫn giải thích về toán “chuyển động” (còn gọi là toán động tử) như tính toán vận tốc của chiếc xe đi qua một thời gian được một khảng cách nào đó. Ví dụ vận tốc chiếc xe= 40km/h nghĩa là 1 giờ sau chiếc xe chạy được 40km. Nếu 1giờ 30 phút sẽ chạy được:

     -Theo suy luận: xe chạy thêm nửa giờ, thì có thêm một nửa khoảng cách 40 : 2= 20 km nữa. Ta có biểu thức sẽ là: 40+(40/2) = 60km.
     - Hoặc tính theo giờ (30 phút=1/2 giờ) ta có thêm khoảng cách: 40 (1+0,5) = 60km
   Nghĩa là hãy tập cho bé tưởng tượng và suy luận. Và điều này, rất thích hợp với thời gian điều kiện gần gũi con cái.
   Về phần số học? phụ thuộc rất nhiều về sử dụng ngôn ngữ, tên gọi và cách chuyển đổi đo đếm quy ước về đơn vị tính như: Chiều dài, thời gian, số lượng và trọng lượng.
  
  Thât ra, trong toán tiểu học có một phép tính “Qui tắc tam xuất” mà ngày nay không thấy còn dạy cho học sinh nữa. Có lẽ, người ta cho răng “không cần thiết”, hoặc khó “mô phạm” cho các giáo viên tiểu học phải tìm cách giải trình(?).
   Nhưng, qui tắc tam xuất rất “phép thuật” trong việc tính toán nhanh và tiện lợi. Trong Thực tế, các nhà kỹ thuật, tài chính, xã hội… thường xuyên sử dụng công thức này để tính tỉ lệ và xác xuất một cách chính xác.
   Thật ra, quy tắc tam xuất không khó hiểu lắm (chẳng qua ý nghĩa của một cụm từ: Ta có 3 thông số, sẽ tìm ra đáp án số thứ 4):
 Ví dụ có 2 trường hợp sau:
  Trường hợp1:  Có 4 giỏ đựng tất cả 20 quả cam. Hỏi vậy 8 giỏ như vậy thì đựng được bao nhiêu quả cam?
            Tóm tắt:                                                           
4 giỏ  ………… 20 quả
8 giỏ …………   ? quả
            Giải
Số quả cam là:
            20 x 8   =  40 (quả)
               4
  * Trường hợp này còn gọi là tỉ lệ thuận (nhân chéo và chia cho số còn lại). Vì, 8 giỏ sẽ đựng được nhiều hơn 4 giỏ, có thể giải thích tuần tự theo số học:
     1 giỏ đựng được = 20: 4= 5 quả vậy 8 giỏ sẽ đựng được; 8 x 5 = 40 quả
      Đó là biểu thức: 20 : 4 x 8 = 40 (nhưng để tránh trường hợp chia số lẻ, người ta thường nhân trước chia sau 20 x 8: 4 = 40)
 
 Trường hợp 2: Có 12  người thợ cùng làm, xong công việc trong 2 giờ. Hỏi nếu chỉ 4 người thợ thì làm xong công việc trong bao lâu? (năng suất như nhau)
            Tóm tắt:                       
12 thợ  …………… 2 giờ
4 thợ …………        ? giờ
            Giải
Thời gian 4 thợ làm xong công việc là:
            2 x 12   =  6 (giờ)
               4
            Đáp số:  6 giờ
* Trường hợp này được gọi là tỉ lệ nghịch. Vì, số thợ ít (giảm) hơn trước. ta cũng có thể suy luận và theo giải tuần tự theo số học:
    Số thợ bị giảm = 12 : 4 = 3 lần thì thời gian làm việc sẽ tăng lên 2giờ x 3 = 6 giờ
    Có biểu thức: 12 : 4 x 2 = 6 giờ nhưng cũng tránh trường hợp phức tạp khi bị chia số lẽ nên hoán đổi vị trí (nhân, chia) kết quả vẫn không hề thay đổi: 12 x 2 : 4 = 6 giờ
   Tạm kết luận phần số học: Nhìn qua chương trình lớp 3? Thật là đáng nể với nhu cầu học thức của bé. Có lẽ, đứa trẻ 8 tuổi không đơn giản như ta nghĩ (cười)
         
……………………………………………………………………………………………………….
2) Toán hình học:
   Khi vào lớp 3 bé có thêm toán hình học..
  Thường, trong sách giáo khoa hay ở lớp, học sinh chỉ được dạy học thuộc công thức đẻ giải toán (tính chu vi và diện tích). Nếu bắt học thuộc làu công thức? Cũng sẽ có trở ngại cho những trẻ hay quên, dễ bị lẫn lộn. Hoặc học xong, công thức trả lại cho thầy cô giữ hộ (cười). Vì vậy, có những học sinh không thỏa mãn về cách học đó (Có thể, bé sợ học thuộc lòng, hoặc bé muốn biết từ đâu có công thức đó?).
   Thực ra, các công thức tính toán ấy chỉ bắt nguồn từ một định lý mà thôi. Nhờ đó ta có thể suy ra, mà không nhất thiết phải học thuộc lòng, khi cần bé cũng tự “xây dựng” lại công thức đó.
      Chỉ có chút khó khăn khi giải thích với bé. Vì cần khả năng trừu tượng bằng hình vẽ. Toán hình học khá phức tạp trong cách diễn đạt, trình bày vì cần phải dựa vào định lý và hình vẽ chính xác.
 
  

    Đầu tiên phải biết định nghĩa, để vẽ một cách đầy đủ và chính xác.
   Định nghĩa: Hình vuông “Là hình tứ giác đềukhép kín. Có 4 cạnh bằng nhau và có 4 góc vuông”
   Và sẽ vẽ được hình đã mô tả:

  Để dễ dàng tìm chứng minh ta đặt mỗi cạnh hình vuông (dài bằng nhau) là 2 mét:
         +Thực tế khi vẽ xong ta đã thấy tổng diện tích (S) của chúng là 4 mét vuông
         +Ta tính được tổng chiều dài xung quanh (chu vi): (a x 4) nên   P = 2 x 4 =  8m
         +Theo công thức tính diện tích (a x a) ta có:  S = 2 x 2 =   4m2
        Với định nghĩa hình chữ nhật (vẫn có 4 góc vuông, nhưng 2 cạnh kề khác nhau độ dài (2m và 3m).


   Ta tính chu vi bằng cách rút gọn biểu thức: (a+b x 2) nên P = (2 + 3) 2 = 10m
          + Diện tích (a x b):  S = 2 x 3 = 6 m2
·         Quan sát: Chu vi của một hình? Là tính tổng chiều dài các cạnh. Diện tích là tính mặt bằng (m2) có trong tổng diện tích đó. Vây là: Tất cả các hình khép kín có 4 góc vuông đều có công thức cạnh nhân cạnh.
·         Từ đó, trở thành một định lý (đưa về dạng vuông góc) để tính các công thức cho các hình (khép kín) khác nhau:
                  Ví dụ với hình tam giác:

   Chiều cao của hình tam giác luôn vuông góc với một cạnh và dài tới đỉnh góc nhọn. Và hãy trừu tượng chiều cao (h) là cạnh a vuông góc cạnh b. Theo công thức chung (hình vuông& hình chũ nhật) ta có: a x b…nhưng hình tam giác chỉ bằng một nửa nên diện tích đúng phải là:  a x h : 2 = S
    Với hinh thang:

  Lưu ý: Người ta viết công thức như vậy là muốn bạn làm phép nhân trước, chia sau. (tránh trường hợp chia số lẻ).
    Với hình tròn:

\  Nhìn qua hình phân tích trên bạn chắc đã tự hiểu cách thức tính toán chu vi và diện tích hình tròn. Các nhà toán học đã tìm ra số Pi vô cùng = 3,1415…mà ta có thể gọi đó là một hệ số (hằng số) dùng tính toán cho hình tròn: P= d x 3,14  và  S= r x r x 3,14
   Với hình hộp (hình có chiếm thể tích (m3) không gian đều có những góc vuông và các cạnh tương ứng bằng nhau có các công thức tính:

    - Thể tích (m3):   V = diện tích đáy x cao
    - S xung quanh: là tổng diện tích 4 mặt xung quanh
    - S Toàn phần: là tổng diện tích cả 6 mặt (thêm mặt trên và dưới)
 * Dựa theo định lý chung (hình vuông góc) ta có thể tính những hình khối đặc biệt khác.
    Qua trình bày cách thức tính toán từ một định lý trên. Mỗi người có mỗi “nghệ thuật” dẫn dắt liên tưởng cách thực hiện tính toán. Những người làm nghề đo đạc địa hình phức tạp, họ còn cắt nhỏ và thêm những thông số góc và độ dốc nữa…
  
  Trước khi kết thức bài viết này tôi cũng có vài dự báo về những Thời điểm quan trọng của môn toán:
  + Toán lớp 3 là thời điểm quan trọng nhất (thêm phần tính toán diện tích hình học) để có bước đệm vượt qua cấp tiểu học. Nếu nâng cao, mở rộng thì lớp 3 đã nằm trong chương trình lớp 6.
  + Với trung học, thời điểm quan trọng nhất là lớp 8: Cách đặt và giải phương trình tìm ẩn số và định lý chứng minh hình học để bước vào lớp 9 (cuối cấp) có phần nhiều nặng về vật lý, hóa học. Thực ra, khi thực sự giỏi về lý thuyết và thực hành thời trung học (hóa học, vật lý, lịch sử, văn chương)…đứa trẻ có thể tự tin bước vào nghề mưu sinh được rồi.
   Và, khi đã thành công cấp trung học, học sinh sẽ có thực lực hơn bước vào cấp ba phổ thông. Thường, chỉ là chương trình mở rộng tư duy thêm các khái niệm về lĩnh vực khoa học & nhân văn, xu hướng vào đại học (nghề nghiệp).
   Chúng ta phải thừa nhận rằng: Chỉ có bố mẹ, người thân…mới hiểu cá tính, sở thích và gần gũi với bé hơn. Không thể đi sâu vào chuyên môn? Chỉ cần khéo léo, gợi ý cũng đủ cho bé có hình thành “tư duy” học tập rồi.
 Có người hỏi tôi: Học nhiều để làm gì? Hỏi gì…khó trả lời! Chắc học nhiều để chơi được nhiều thứ (cười)
   Chào tạm biệt, chúc vui vẻ…

Tìm về với nhau

Tìm về với nhau

Tìm về với nhau
Tìm ngày xa nhau
Bến bờ sông cạn
Về tìm hương hoa- Cây trái thật thà
   Từ độ ra đi
   Tay buồn chân mỏi
   Muộn phiền đêm đen
   Toan tính cuộc đời

Tìm lại chốn xưa
Tìm mùa xa đưa
Gió chờ Trăng đợi
Về tìm yêu thương- tha thiết vào đời
   Đường đời quanh co
   Bao lần rong ruổi
   Dặm dài ăn năn
  Xin chút ngậm ngùi
 
Thế giới loài người
Muôn đời mắc nợ
Nợ mùa hư hao
Nuối tiếc ngọt ngào
   Có mấy cuộc tình
   Đôi lần lỡ hẹn
   Người tình trăm năm
   Vẫn thế mộng về…
 
Tìm vào xót xa
Tìm nguồn thơ ca
Nghiên sầu trút phận
Về tìm phai phôi- Xóa vết dại khờ
   Từng bàn tay thơm
   Đan miền tan vỡ
  Đợi mùa hân hoan
  Chân bước vào đời…
 
                    THẾ NHÂN

Tự học: Âm nhạc trên đàn guitar (4)- Phần cuối

 Tự hoc: Âm nhạc trên đàn guitar (phần cuối)

Tự hoc: Âm nhạc trên đàn guitar (phần 3- Hợp âm)

Tự học: Âm nhạc trên đàn guitar

(Phần 3- Hợp âm)

 

  Hợp âm: Đây là phần quan trọng và cơ bản nhất trong cách sử dụng công cụ âm nhạc. Vì vậy, tôi sẽ nói chậm lại và tạo ra một quy tắc (cá nhân) có hệ thống theo quán tính mà không cần phải học thuộc lòng…

    (Ở đây, tôi không nói đến nhịp điệu, tiết điệu. Vì, các bạn có thể tham khảo tài liệu đầy trên mạng, hoặc là tự nghe cách chơi loại tiết tấu của ai đó). Theo sở thích ban đầu, thì có thể là bolero, slow hoặc pepop… Có lẽ, dơn giản nhất là điệu slow- rock, nhưng từ đó nó có thể biến tấu ra nhiều tiết điệu khác. Ví dụ…nhưng thôi, đây thuộc về biến tấu tiết điệu trong hợp âm. Có thể, sẽ là bài viết khác (vì nó thuộc thói quen, kinh nghiệm cá nhân)

     - Nguyên lý: Theo công thức (lý thuyết) để cấu tao một hợp âm. Vì dụ: Với tone Đô trưởng (C) ta có nốt chính Đo + Mi + Sol …với guitar ta có thể hòa âm thêm các nốt cùng âm nên hợp âm sử dụng guitar có thể mở rộng hơn về âm thanh.

 

   Hợp âm, thường dùng để hòa âm, đệm hát. Vì thế, nó rất quan trọng với một nhạc công. Nhưng, giá trị nghệ thuật không dựa nhiều vào tiêu chuẩn cố định. Bạn có thể sáng tạo tùy tình huống và công cụ âm nhạc mà bạn có.  miễn sao cùng âm hưởng tương ứng. Người ta chỉ cần bạn chơi hay một cách hợp lý theo điều kiện thực tế là Ok.

 

    Đàn guitar có nhiều cách bấm hợp âm. Mỗi người đều có cách lựa phù hợp với thói quen ngón tay của mình, nên trở thành quy tắc “tuyệt chiêu” riêng của cá nhân đó. Thường có vài tone cơ bản đầu tiên ở cung bậc 1, ví dụ: như trưởng C (đo), E (mi), F(fa), A (la), D (rê) hay thứ Cm, Em, Fm, Am, Dm hoặc Set như E7, A7, D7…

   Nếu học từng hợp âm trên đàn guitar? Bạn chẳng bao giờ ghi nhớ hết…Hơn nữa, thao tác nhanh phụ thuộc tình huống là dựa vào thói quen, quy tắc có sẵn…

   Vì vậy, Tôi đã tự hệ thống: Gồm có 3 thế bấm căn bản trưởng thứ và 2 thế bấm phụ dành cho hợp set (7) di chuyển hết cần đàn. * (Xem trong video)

   Đây là cách sử dụng nguyên tắc chung cho mọi hợp âm di chuyển cung để có các hợp âm khác nhau. Từ đó có thể đơn giản hóa và sáng tạo thế bấm phù hợp với thói quen, năng lực thuận lợi cho ngón tay của mình  

 

P/s: Phần video sau sẽ nói về quy tắc, kỹ thuật sử dụng hợp âm trên đàn guitar. Chắc chắn bạn sẽ tự tin hơn, và vui vẻ nhận ra: Người ta có thể biết tập đàn guitar chỉ sau 7 ngày tìm hiểu nó...

Tự học: Âm nhạc trên đàn guitar (phần 2- nốt nhạc)

 Tự học: Âm nhạc trên đàn guitar (Phần 2 - nốt nhạc)

   

    B- Kỹ thuật thực hành trên guitar:

   Thực hành biểu diễn phụ thuộc vào dụng cụ âm nhạc. Mỗi loại đàn có kỹ thuật khác nhau. Vì vậy, bạn phải hiểu chút ít cấu tạo và kỹ thuật sử dụng của mỗi loại nhạc cụ, để tận dụng ưu điểm của chúng.

   (Đàn guitar sản xuất với nhiều giá bán khác nhau.Từ vài trăm ngàn cho đến vài chục triệu. Tất nhiên, đàn có giá cao thường là cây đàn tốt. Nhưng, khoog ai chứng minh rằng: Nhờ cây đàn đắt tiền mà bạn học thành tài(cười).

  Có lẽ, bạn nên quan tâm đến dây đàn của nó là hơn. Trên thị trường có bán nhiều loại dây (từ vài chục đến vài trăm ngàn/ 1 bộ). Nên mua loại dây có đường kính nhỏ nhất, mêm mại, giá thành trung bình là hiệu quả tốt nhất…)

 

  1- Kiến thức chung:

  - Cấu tạo của đàn guitar: Bạn đừng quá quan tâm loại đàn aucostic  hay classic, nó chỉ khác tí chút âm thanh, thế bấm thuận lợi. Mục đích, tạo lợi thế biểu diễn cách chơi classic hay model mà thôi...

   Có lẽ, nên phân biệt cấu tạo đàn thùng & đàn điện. Vì, liên quan đến kỹ thuật thiết kế âm thanh, rất cần thời gian làm quen. Nhưng, muốn chơi đàn điện bạn phải tập từ đàn thùng. Cái khó là khi mới tập sẽ bị đau tay, cần thời gian ngơi nghĩ để quen dần. Kỹ thuật tránh đau tay là nhờ di chuyển đều, tránh dùng lực bấm một chỗ lâu và chỉ khi nào cần thiết mới dùng lực. Chơi nhiểu thì đầu ngón tay sẽ chai, không cần dùng sức tiếng đàn vẫn trong trẻo hơn…

   - Âm vực kết cấu: Có lẽ, đàn guitar là loại đàn có nhiều âm vực hơn các dụng cụ âm nhạc khác. Thông dụng và tiện lợi và đa năng cho các loại hình âm hưởng khác nhau: sâu lằng mạnh mẻ hay hiện đại… Nhờ tiện dụng, nên nhiều người muốn chơi đàn guitar.

   Lợi thế đàn guitar là có thể tăng thanh âm lên 3 quãng, hoặc 5 quãng (đàn điện) làm không gian thay đổi rất đặc biệt. Có thể rung, rê, vuốt, luyến, gối âm đa dạng bằng những kỹ thuật tạo âm thanh hình tượng và thể hiện với nhiều phong cách khác nhau.

 

   3- Qui tắc căn bản tập chơi guitar:

   -Nốt nhạc: Đàn guitar cấu tạo sẵn với 6 dây đàn khi buông (không bấm) có âm thanh đọc theo âm Việt từ thấp đến cao: Mì Là Rề Sòn Sì Mí Trên đàn guitar được chia ra nhiều cung bậc(khoảng cách) có giá trị tính là 1/2 cung. Các dấu chấm trắng thể hiện 1 cung để chúng ta dễ quan sát khi di chuyển thay đổi cung bậc…

   Và, hãy thử bấm những nốt căn bản đầu tiên của cung đầu tiên với 7 nốt nhạc chuẩn đầu tiên với âm tiếng Việt: Mì Fà Sòn Là Sì Đồ Rề …và tiếp tục tịnh tiến (quãng 8) với âm thanh cao hơn Mi Pha Son La Si Đô Rế…mí phá són lá…v..v…

   Ở trong cung này nằm trong khoảng giọng hát con người. Nếu muốn cùng tập hát bạn nên tập xướng giọng theo, giọng ca sĩ có cao nhất hay thấp cũng có giới hạn trong cung này. Vì vậy, Bạn phải chỉnh dây đàn cho đúng: Dùng máy lên dây đàn Tuner chỉnh âm, hoặc cài app trên điện thoại, hay sử dụng đàn organ so âm cho chính xác. Đều này giúp bạn cảm âm chính xác khi cùng chơi nhạc bất kỳ dụng cụ âm nhạc hay giọng hát nào…

   Trong khoảng cách 7 âm chính, ta có thêm 5 nốt phụ là thăng(#) hoặc giáng (b) tùy theo nằm trước hay sau nốt (chính) đó:

            Mì (1/2c)  Fa  (1c)   Sol  (1c)  La (1c)   Si (1/2c)  Do   (1c)  Re……(1c)     Mi

                                          (Fa#)           (Sol#)       (la #)                                (Do#)              (Re#)

   Theo cung bậc ta có thể suy ra  toàn bộ các nốt trên cần đàn. Nếu muốn ta có thể tự so dây đàn ở các vị trí đông âm.

   Để luyện ngón, đơn giản là chạy nốt quen thuộc…và chỉ cần vài chục lần là bạn cảm thấy quưn thuộc rồi.  

     ( Xêm tiếp phần 3 - Hợp âm trên đàn guitar)

Tự học: Âm nhạc trên đàn guitar (phần 1 -lý thuyết)

 

Tự học: Âm nhạc trên đàn guitar…

 

   Trước tiên, bạn hãy xem đây là câu chuyện trong phạm vi hẹp, dù có chút tính chất học thuật…

   Những gì có ý tưởng khác với sự thông thường (số đông) cũng sẽ gây nghi ngờ, đôi khi còn bị chỉ trích.,,

   Nhưng, có thể bài viết này chỉ là “tâm sự” chuyện ham vui cuối đời! Tôi đang bước vào tuổi “thất thập cổ lai hy”, nghĩa là hơn 60 năm học tập. Dĩ nhiên, cũng phải bước đến các lớp học, nhưng thành thật mà nói: Khi qua thời tiểu học…thì tôi thường tự mình mày mò học tập nhiều hơn là nhờ vả thấy cô. Sợ nặng sách giáo khoa, nên thường soạn sãn giáo án cho riêng mình rút ngắn thời gian. Có lẽ, vì “thích chơi hơn thích học” (cười).

 

   Khi nói đến việc học? Người ta nghĩ cần phải có người hướng dẫn (thầy) và có giáo trình biên soạn sư phạm cụ thể từng mốc thời gian hạn định. Nếu học từ trường lớp bạn có thể trở thành người chuyên nghiệp.

 

  Tuy nhiên, qua thực tế cũng không hiếm những người tự học đã trở nển xuất chúng! Họ  vượt qua tài năng mặc định trên mọi lĩnh vực, bao gồm cả khoa học và nghệ thuật…

  

   Nhà khoa học nổi tiếng Albert Einstein “kiến thức chỉ có được qua tư duy con người”. Nghĩa là sự học phải thông qua suy luận và không có cách học nào tốt hơn là “biết cách tự học”.

    Có tư duy (tự học) bạn sẽ có thể vượt khó khăn bởi điều kiện, hoàn cảnh. Và, biết đâu tránh được thói quen vay mượn “kinh nghiệm” riêng của người khác. Và, sẽ gặp rủi ro nếu hiểu sai cách do cá nhân truyền đạt, hoặc nhầm lẫn khi người trình bày cố ý phô trương thêm hình thức rườm rà, hoa mỹ kiểu cách, khiến bạn loạn choạng mất nhiều thời gian…

   Khi tự học, tâm lý con người buộc phải quan sát cẩn thận, rồi tìm cách suy luận & thực hành và lựa chọn đúng với giá trị gần thực tế hơn….

 

   Người ta thường nói “Nghệ thuật cần phải có năng năng khiếu”? Có thể như vậy… Nhưng hãy tin rằng: “Có học, thì mới thực sự tìm ra được năng khiếu của mình”. Nghĩa là giá trị “năng khiếu” phải trộn với giọt mồ hôi…

   Tôi rất thích âm nhạc, nhưng cũng đam mê nhiều thứ lắm (cười)! Thực ra, với tôi…văn chương, hội họa, khoa học tự nhiên và các ngành nghề kỹ thuật khác rất cần thời gian hơn rất nhiều so với tìm hiểu “nguyên tắc” chung về bộ môn âm nhạc.

   Sở dĩ, môn âm nhạc khó học là do cách trình bày kí hiệu, kí âm và tên gọi “mở rộng” khiến chúng ta cảm thấy rắc rối.

 

   Thực ra, âm nhạc cũng là một môn khoa học tự nhiên trong đời sống! Và, nó cũng có quy luật, công thức, qui tắc (cung bậc, hợp âm, giai điệu). Nghĩa là muốn chơi âm nhạc chúng ta phải tìm hiểu căn bản lý thuyết (nguyên lý) và kỹ thuật sử dụng công cụ âm nhạc…

 

    Và, khi dựa vào nguyên lý bạn có thể thoải mái sáng tạo và sử dụng bất kỳ loại nhạc cụ nào bạn muốn luyện tập. Hãy tin nó đơn giản hơn bạn nghĩ, sau khi hệ thông được một khái niệm, một phương pháp rút gọn…

   Cuối cùng, với “tự học âm nhạc với đàn guitar”? Xin các bạn đừng nghĩ đó là “bí quyết”. Vì, bí quyết thuộc về cá nhân. Tôi chỉ muốn trình bày một trong các phương pháp xây dựng hệ thống đơn giản có thể phù hợp với điều kiện mỗi người, cảm ơn

      

A.    Lý thuyết âm nhạc:

  Ở đây, phần lý thuyết bạn chỉ nghe qua cho biết một lối đi căn bản một hệ thống, đừng vội cố hiểu hay học thuộc lòng. Vì, trí nhớ chỉ dành khi bạn cần thực hành trên dụng cụ thực tế âm nhạc…

  Đã từ lâu người ta đã biết đến giá trị âm nhạc và tìm ra qui luật âm thanh tác động đến cảm xúc. Từ đó, người ta xây dựng được nhạc lý căn bản có qui tắc, công thức như một định lý thành hệ thống khá đơn giản như sau:

   Trong nhạc lý chỉ có 3 định luật:

1- Quy luật của âm thanh (đơn âm): Người ta phát hiện trong hàng ngàn âm thanh chỉ nằm trong 7 nốt nhạc chuẩn tự nhiên vận chuyển có chu kỳ không thay đổi (quãng 8), và trong khoảng cách âm thanh đó có thêm 5 nốt phụ thăng(#)&giáng (b) nên có thẻ xem như có 12 nốt (âm thanh) khác nhau. Người ta quy ước (đo dạc) một nốt cách nhau ½ cung

       2- Công thức hợp âm (phối nhiều nốt nhạc); Ngoài đoen âm người ta cũng tìm ra hợp âm có công thức được phối hợp từ 3-4 nốt nhạc với nhau. Và, phân chia 3 loại hợp âm chính với tên gọi: Trưởng, Thứ và Set (7) với công thức:

            + Trưởng: Nốt chính+ 2 cung+1,5 cung

                  Vì dụ: Ton C (đô trưởng) gồm các nốt:  Do +Mi+ Sol

            + Thứ;      Nốt chính+ 1,5cung - 2 cung

                   Ví dụ: Ton Cm (Do thứ) gồm các nốt: Do+Mib + Sol

            + Nếu là Set chỉ cần thêm nốt thứ 4 (cộng thêm 1,5 cung nữa)

                    Ví dụ: C7 (Do Set trưởng)  Do+ Mi+ Sol+ Sib

 *Quan sát: thay đổi trưởng hay thứ bạn chỉ cần thay đổi nốt giữa.

 * Gợi ý: Bạn dùng cảm xúc để trừu tượng: Trưởng: Tươi vui, trong sáng; Thứ: Trầm mặc, buồn; Set: Pha lẫn vui buồn, xót xa

    3- Quy tắc sử dụng hợp âm: Người ta tìm ra nguyên tắc cấu tạo (di chuyển cung bậc) các hợp âm cho một bản nhạc cùng âm hưởng, dùng để làm nền và đệm hát…

   Đây là quy tắc chung khi sáng tác một bản nhạc và cũng là quy tắc dùng chuyển hợp âm

                    1 . . 4 .  5  - 6 . . 9 . 10 (vị trí tính toán các hợp âm xác định)

        Ví dụ: bản nhạc có hợp âm chính C (đô trưởng), hoặc Am (La thứ):

                    C . . F . G7    Am Dm E7  

                    1 . .  4 . 5 -     6 . .  9 . 10

          * Có quy tắc chung nên bạn có thể phân chia hai bàn tay (10 ngón) để phân biệt chính và phụ tùy theo âm hửong trưởng hay thứ của tác giả (thường là nốt nhạc cuối của bản nhạc).

   Tất nhiên, khi đọc phần nhạc lý bạn phải biết tên gọi, ký hiệu và ký âm. Cũng dễ hiểu, vì nó chỉ có 7 nốt nhạc chu kỳ và 7 hợp âm cơ bản rồi suy ra (trưởng, thứ, Set).

   Nhìn có vẻ rắc rối, nhưng bạn chỉ cần mò tìm thử vài hợp âm (tone) là sẽ thấy đơn giản. Thực tế, thường chỉ cần sử dung 3 hợp âm là bạn có thể hòa âm (đệm hát) được rồi. Lý thuyết âm nhạc thật đơn giản phải không?!

    (Xin chờ phần tiếp theo...)

Người nổi tiếng(?)

 Người nổi tiếng

(câu chuyện xã hội)

 

   Ái mộ người nổi tiếng về tài năng, nhan sắc là chuyện bình thường (cười)!

   Nhưng, khi thần tượng hóa những “người nổi tiếng” nhờ quyền lực, giàu có và học vị trong xã hội là câu chuyện khác! Vì, nơi đó còn là câu chuyện của số phận và thời thế…

    Nhà triết lý Soren Kierkegaard đã từng nói rằng “Đám đông không phải là sự thật”! Có lẽ, muốn nói đến những dòng sự kiện lịch sử bi hài, và hiện tượng tâm lý đua đòi, hiệu ứng đám dông.

   Thần tượng của một đám đông? Có thể, do phù hợp với quan niệm, xu hướng thời cuộc hoặc bị truyền thông (quảng cáo) thao túng tâm lý dẫn dắt(!) Và, thật khó mà phân định lẽ phải khi “sự nổi tiếng” qua truyền thông, mạng xã hội bó hẹp…

    

   Sự nổi tiếng có thể phân loại: Người muốn nổi tiếng và người nổi tiếng bất dắc dĩ…

   Khác với nhu cầu nổi tiếng. Người bị nổi tiếng bất đắc dĩ? Có thể, do điều kiện hội đủ phản ứng xã hội khi niềm tin bị bội bạc, hoặc sự kiện khác thường với tư duy và cách sống thông thường, Sự nổi tiếng “bất đắc dĩ” này thường gây tranh cãi, đối đầu khi va chạm với quyền lợi mặc định. Có khi hỗn mang phê phán, kỳ thị và thậm chí mạ lỵ, chưởi rủa…

 

   Ngày nay, sự nổi tiếng rất nhanh chóng lan truyền trên mạng xã hội. Tuy nhiên, với công cụ internet người ta có thể dấu mặt (trừ cơ quan quản lý) chúng ta rất khó xác định giá trị thật hư của nguồn tin, chỉ có thể nghe xuôi tai và thấy thú vị qua phim ảnh.

  Vì vậy, hãy cẩn thận khi chạy theo “đám đông ảo”? Rất dễ trở thành người cực đoan hay cuối cùng thất vọng, hụt hẫng. Ngoài đời, có thể thích người này, không thích người khác(!) cũng chẳng ảnh hưởng đến cộng đồng. Nhưng, nếu nhấn “like” tùy hứng…sẽ tạo thêm cơ hội cho kẻ sống bám “lợi nhuận” nhờ lừa dối.

   Mạng thông tin internet là một thế giới “phẳng” đem lại kiến thức “mở”. Vì vậy, thành công hay thất bại cuộc đời một phần cũng ở cách sử dụng “thông tin mạng”. Vậy nên, hãy mở rộng đa chiều, bình đẳng làm người “tiêu dùng” thông thái hơn là bị kẻ khác dắt mủi…

 

   Hậu quả, là gần đây rất nhiều “tượng đài” khổng lồ chuyên chính, rao giảng trí thức, đạo đức…một thời suy tôn bị sụp đổ, vỡ vụn khi sự thật đến chiếu rọi. Sự mất lòng tin cũng để lại di chứng xã hội, sa sút lòng tự trọng! Điều "thông thái" ở lĩnh vực này không cần phải thông minh, học vấn. Chỉ cần không bám víu tư tưởng sở hữu bè phái, đừng vội tham gia những gì mình không thực tế hiểu biết rõ.(ngay cả biết và hiểu cũng không có giá trị gì khi chưa thực hành minh chứng)

 

   Sự thật, quan niệm về “chân lý” luôn thay đổi theo thời gian, hoàn cảnh! Chỉ có những công thức, định luật, tâm sinh lý, thần học, duy thức học thuộc tính khoa học tự nhiên, mới có thể gọi là bất biến…

Em Và Thơ Anh - Thục Nguyên (Thay lời tiễn biệt chị Ngọc Hạnh)

 

EM VÀ THƠ ANH

(Thay cho lời tiễn biệt chị Ngọc Hạnh)

 

(Chân dung Ngọc Hạnh)

   Không phải là bạn thời thơ ấu mà tôi “ca ngợi” thơ Thục Nguyên (Nguyễn Văn Thức), hoặc chỉ vì anh ấy là người khá nỗi tiếng trên thi đàn. Thực ra, Thục Nguyên (và tôi) và cả những người yêu văn chương từ nội tâm, ít khi quan tâm về danh tiếng (thoáng mây bay).

   Đối với Thục Nguyên, tôi chỉ là kẻ ngoại đạo thơ ca (cười), vì anh ấy là người khá đam mê! Khi đã đam mê người ta sẽ nhìn ra được hình dáng thật chất thi thơ và tâm hồn thăng hoa nỗi nhớ…

   Tôi thích thơ của Thục Nguyên có tính chất trừu tượng nguyên sơ, tinh khôi ngôn ngữ,  trung thực và chung thủy với tình yêu trong sáng (điều mà các nhà thơ thường bị phóng tác khá xa sự thật).

   Thục Nguyên gây ấn tượng ngay bài đầu tiên “Nhớ Quy Nhơn” (gần 50 năm trước) qua giọng ngâm của nghệ sĩ Minh Tiến và gần đây là nghệ sĩ Lan Hương. Và, rất nhiều bài thơ của Thục Nguyên đã được phổ thành nhạc…

   

  Dưới đây là bài thơ “Em Và Thơ Anh” ưu ái viết cho vợ của mình (Ngọc Hạnh). Một bài thơ hết sức chân thành viết theo lối lục bát rất mới mẽ sống động, bao hàm ý nghĩa hạnh phúc hiện thực…

   Chúc chị dịu hiền (Ngọc Hạnh) rời khỏi thế gian mang theo tình yêu chân thành, tiếc thương nhất của Thục Nguyên.

 
EM VÀ THƠ ANH
(Tặng Ngọc Hạnh – vợ yêu)
 
Ngày xưa anh có một người
Để yêu và để một thời làm thơ
Oái ăm tình ấy hững hờ
Mà nay thơ vẫn chưa mờ nỗi đau
 
Em người tình muộn đến sau
Có khi cũng giận những câu thơ buồn
Có khi cũng thoáng ghen hờn
Có khi cũng lạc vào hồn thơ anh
 
Ngày xưa tình ấy như tranh
Để em hiện thực trong anh bây giờ
Xót con đò cũ không chờ
Ta đem hết cả bến bờ tặng nhau
 
Em người tình muộn đến sau
Cảm thông chăng mối tình đầu của anh
Lòng anh mạch suối trong lành
Thấm qua trong vắt ngọn ngành câu thơ
 
Và…hơn ai hết bây giờ
Em - người đang giữ gã thơ đa tình.
                                      
                                       Thục Nguyên

Vẻ đẹp tâm hồn

 

Vẻ đẹp tâm hồn?

 

   Ai cũng có thể nhìn thấy vẻ đẹp dung nhan, hình thể bên ngoài. Nhưng, làm sao để nhận diện vẻ đẹp tâm hồn tiềm ẩn  của con người?

   Thường, người ta đánh giá con người qua dung mạo, tính cách. Điều đó cũng không sai, có thể “tâm sinh tướng”. Tuy vậy, cửa sổ tâm hồn qua đôi mắt mơ mộng dưới ánh đèn màu người ta có thể nhầm lẫn…

   Đùa thôi (cười) vì đó là câu chuyện cảm xúc riêng tư tươi trẻ…

 

   Sự khác nhau: Cái đẹp của thể chất rồi cũng phai tàn, còn nét đẹp tâm hồn có thể nuôi dưỡng xuân sắc theo thời gian. Sở dĩ, người ta ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn vì nó làm cho cuộc đời trong sáng, thăng hoa tươi đẹp hơn, dẫu tâm hồn con người không hề có tính vật lý phát ra tiếng nói khoe khoang.

  

   Theo tâm lý học, thì có thể nhận ra tâm hồn một người, một xã hội qua tính cách văn hóa cư xử và đức tính thiện lành. Cũng có thể nhận diện qua cảm xúc (nghệ thuật, văn chương), hoặc nhu cầu tự do đức tin (tâm linh).

 

  Tâm hồn con người có thể trưởng thành hơn nhờ học vấn khai phóng và tấm lòng hướng thiện (đức tin). Tuy vậy, không thể phủ nhận nhu cầu thể chất và hoàn cảnh xã hội có tác động, trói buộc khi tâm hồn con người bị tổn thương, mất mát…

 

   Tâm hồn và vật chất có mối liên hệ đặc biệt trong một bản thể. Nhưng, có thể bị phân ly khi mất đi sự bình đẳng! Người có tư tưởng đề cao chủ nghĩa duy vật, hoặc có xu hướng thần tượng hóa vật chất sẽ khó nhận ra tâm hồn con người (?) Vì, khi “vật chất quyết định ý thức” thì lương tâm sẽ thiếu hụt cảm xúc nhận thức…

 

   Tâm hồn chân thật luôn nhận ra niềm vui, nỗi buồn của người khác. Cuối đời, rồi ai cũng sẽ cảm thấy sự quý giá của vẻ đẹp tâm hồn, để còn cơ hội bao dung cho những hối tiếc muộn màng (cười)!.

Bài tình thơ thứ nhất: Xa Vắng...

 

Bài Tình Thơ Thứ Nhất (Xa Vắng)

(Tình yêu không phải chuyện đơn phương mà vẽ đẹp của sự đồng cảm)

 

 

Đời nhân thế mộng người muôn ngã
Lạc đường về níu áo hoàng hôn
Đưa tay hái ánh sao hôm
Soi tìm duyên lỡ nửa hồn tìm nhau
 
Tình muôn lối em về đâu đó
Nhặt vần thơ anh buộc bàn chân
Một mai mòn gót tình nhân
Tìm về lối cũ phong trần dệt thơ
 
Vần thơ dệt lênh đênh ảo ảnh
Rớt chữ Đời nhặt nhạnh thương đau
Về nghiêng khoác áo mây sầu
Thắp lòng nhung nhớ níu nhau trả tình
 
Tình nay trả tình xưa còn hẹn
Nợ cuộc tình kéo mãi lê thê
Tìm nhau hết kiếp đam mê
Hoa tàn nguyệt tận lối về còn xa…
 
Em ngày đó, giữa trời hoa mộng
Gót son hồng áo lộng thướt tha
Tay thon ngón nhỏ kiêu sa
Mắt cười đơm nắng, ngọc ngà hương bay
 
Ta ngày ấy, lênh đênh phiêu bạt…   
Lạc lõng đời ngơ ngác đứng trông
Tóc màu gió bụi hư không
Áo quần bạc thếch bên sông bóng chiều
 
Và như thể truyện nàng thi sĩ
Gặp gỡ chàng họa sĩ hư hao
Người quen nhung lụa thanh cao
Còn ta chỉ có cung đàn tơ vương
 
Đời nhân thế lẽ thường tan vỡ…
Biết yêu người lỡ phận trăm năm
Tặng em khúc nhạc xa xăm
Ra đi lơi phím tình say mộng buồn…
 
Trời buông gió bao năm trôi dạt
Đẩy thuyền về ghé bến chiêm bao
Vườn xưa hoang phế hư hao
Thềm xao xác lá ngõ rào vắng tênh
 
Trời mông mênh giữa mùa tao loạn
Khói mịt mờ loang lửa quê hương
Cánh hoa lưu lạc tha hương
Điêu linh một thuở mộng thường vỡ tan…
 
                                        Thế Nhân

Hành trình thiện & ác

 

Hành trình thiện và ác

 (Câu chuyện xã hội…)

 

   Lịch sử nhân loại đã từng trãi qua “thời kỳ đen tối” (phân kỳ) thời trung cổ (X- XVIII). Đó là thời suy thoái văn hóa kinh tế, tối tăm trí thức, tiêu cực đức tin khiến cái ác lộng hành khắp nơi. Kéo dài mãi đến thế kỷ 18 mới phục hưng (còn gọi là thời kỳ khai sáng).

   Nhưng hôm nay, khi bước vào thế kỷ 21…Hiên tượng “chủ nghĩa vật chất” lên ngôi khiến người ta đang lo ngại phải bước vào “thời kỳ tăm tối” mới! Thế giới đang vẫn hào hứng tập trung vào phát triển kinh tế xã hội, dù đã vượt qua nhu cầu đã khá xa. Những người tự vấn lương tâm sợ rằng: Tư duy con người sẽ xem trọng giá trị vật chất hơn tinh thần, khiến người ta xem nhẹ tình cảm đối xứng, sẽ làm rạn nứt mối liên kết từ trong gia đình ra xã hội. Họ luôn bị cuốn theo đời sống cạnh tranh như cuộc chiến thương trường.

   Sự đam mê vật chất sẽ khiến người ta đánh mất lòng cao thượng, cái ác có cơ hội trỗi dậy!

 

  Nhân sinh quan “nhân chi sơ tính bản thiện” hay “nhân chi sơ tính bản ác” chỉ thuộc tính quan niệm giáo dục(!) Thường, thiện và ác được xem là sự đối kháng nhị nguyên trong cuộc sống.

   Trong các nền văn hóa tinh thần “cái thiện luôn thắng cái ác”, vì người ta nghĩ rằng: Cái thiện tạo nên sự thịnh vượng và tồn tại, còn cái ác sẽ đem đến sự diệt vong, nên  không thể khoang nhượng với cái ác! Tuy vậy, sự tồn vong: Khi cái thiện thắng cái ác bằng vũ lực, thì cái thiện đó cũng vô hình chung như cái ác…

 

   Thực ra, với nền tảng khoa học nhân sinh, phải bao gồm cả định lý vật chất và nhận thức tâm linh. Các tôn giáo đều có phương pháp (giáo điều & thực hành) giới hạnh tu tập. Tuy khác nhau về đức tin nhưng đồng tâm thức, dẫn đến điều thiện lành. Vì vậy, dù thừa nhận hay không? Tự do tôn giáo sẽ nói lên (chứng minh) chiều hướng đạo đức của xã hội...

 

   Dẫu vậy, chúng ta không phải khi nào cũng nhận rõ điều thiện và cái ác, nếu thiếu giá trị học vấn xã hội nhân văn, hoặc không có chánh tư duy trong nhận thức (tâm linh).

  Thiện và ác có phải là cuộc chiến hay không? Theo tinh thần giác ngộ giáo pháp cao thượng: “Thiện & ác có tính đối ngẫu và đối kháng, chúng có thể đối lập nhưng có thể mất đi khi hai mặt cùng một bản chất đã đạt đến sự hợp nhất”.

   Điều thực tế, thiện hay ác nó ở trong tâm thức chúng ta. Giá trị của thắng thua là lương tri mỗi người tự xác định.

Thê giới kinh kịch

 

Thế giới kinh kịch (Vác bút giang hồ...)

    Những ai quan tâm đến dòng sự kiện chính trị, xã hội sẽ thấy rằng năm 2025 là năm thế giới đầy biến động, kịch tính…
   Sau khi Trump làm tổng thống nước Mỹ mọi điều bất ngờ luôn xảy ra. Có lẽ, khi một “doanh nhân"  làm chính trị thì mọi quy ước ngoại giao đã thành những cuộc mặc cả thương lượng bí mật? Sự khuất tất nào cũng có "chiến thuật" buôn bán, léo lận(!) Chính quyền nước Mỹ đảo lộn mọi chính sách người tiền nhiệm và gần như tách rời khỏi định chế Liên Hiệp Quốc.
 
   Về văn hóa ngoại giao: Thái độ ngã mạn của Trump hoàn toàn khác với tiêu chuẩn khiêm nhường, tự trọng như các tổng thống đời trước. Cách giải quyết (Trump) hòa bình cuộc chiến Ukraine vẫn còn là ẩn số lợi lộc, khiến người ta đưa ra nhiều nghi vấn, hoang mang. Điều này, ít nhiều sẽ làm tổn thương văn hóa bình đẳng người Mỹ, suy yếu về mặt ngoại giao...
   Về phương diện tính cách: Hai gã độc tài đã hội ngộ (cười)! Không biết chủ thuyết độc đoán “áp lực tài chính” có thắng khi đối xứng với kẻ độc tài “điêu xảo phản gián” không? Nhưng, có vẻ như có chút hiệu quả! Có thể, Trump sẽ thành công vì nước Nga đã suy kiệt, hay là tâm lý kẻ tham vọng (liều lĩnh) thường bị giới hạn sự khôn ngoan. Thực ra, ngay cả phương tây cũng không muốn nước Nga tan rã. Vì, sự hỗn loạn bất định chính trị cũng gây ra tai họa tiềm ẩn ở cường quốc sở hữu hạt nhân.
   Ngoài hình thức, có vẻ như Trump muốn chèn ép Zelensky (Ukraine) đạt yêu cầu hòa bình như theo kế sách có lợi, hoặc chỉ phát ngôn gỡ gạc sĩ diện cho Putin? Nhưng, tổng thống Zelensky cũng là một chính trị gia trẻ có năng lực và tài cán (qua thực tế 3 năm chiến tranh). Sự hiểu biết pháp luật (luật sư) và có nguồn gốc sinh trưởng đặc biệt (cha là tiến sĩ khoa học, mẹ là kỹ sư).
 
  Sự đối đầu kịch tính của ba vị tổng thống vốn khác nhau về hoàn cảnh, tư duy (lý tưởng) khiến các nhà lãnh đạo theo truyền thống chính trị lãnh đạo xưa nay có chút lúng túng, thăm dò. Thế giới trở nên kịch tính, bất an. Tuy nhiên, giới sử học tin rằng Zelenski là nhân vật (chống đỡ áp bức từ mọi phía) xứng đáng được ghi vào sử sách…
 
   Những sự kiện quốc tế trên dường như chẳng liên quan đến chúng ta (Việt Nam). Vì, dư luận đang quan tâm lùm xùm về một vở kinh kịch khác có tên “Về Miền Đất Phật”…
   Buồn cười, là nó chẳng liên quan đến đời sống xã hội hay cá nhân mỗi người! Phải chăng? Xứ mình thích hóng chuyện và cãi lý để giải trí (cười)? Vì, mọi thứ điều xảy ra ồn ào trên thông tin mạng xã hội (internet). Ngay cả tranh cãi " Có tổ chức mới có kỷ luật"? Sẽ mắc sai lầm hạn chế trong giáo dục ý thức. Sự tự do học thuật mới thực sự khai phóng nhận thức, tạo ra nhân tài...
   Thực ra, nếu cách tu hành của sư Minh Tuệ được tự nhiên và cuộc hành hương “về miên đất phật” được thong dong tự tại, thì người ta không cần thiết phải bàn cãi, thế giới hòa bình lâu rồi...
  
  Nhưng, chuyện đi tu bỗng trở nên kinh kịch (!) Sở dĩ, trở thành kịch tính là vì nó thực tế hơn truyện Tây Du Ký của Ngô Thừa Ân? Truyện Tây Du ký có ý niệm về pháp giới, hạnh bồ tát đạo và mọi chuyện đều nhờ vào Quán Thế Âm giải cứu(!). Còn sư Minh Tuệ là người bình thường chỉ độc hành nương tựa vào hạnh vô vi (thanh tĩnh, hư vô, thuận theo tự nhiên).
   Trong khi Tam Tạng (Trần Huyền Trang) đi thỉnh kinh có tính thần thoại, phép thuật, có hậu vận hoằng dương phật pháp. Thì sư Minh Tuệ (Lê Anh Tú) đi hành hương về đất Phật lại có hiện tượng (nghiệp chướng) phe phái “thủ đoạn” như Tam Quốc Diễn Nghĩa của (La Quán Trung), hay thêm nghi vấn mập mờ bóng dáng “ngụy quân tử” Nhạc Bất Quần trong Tiếu Ngạo Giang Hồ (Kim Dung).
   Tất nhiên, chuyện mâu thuẫn quyền lợi đời thường không liên quan gì đến kẻ tu hành giai không. Nhưng, thói đời thường tìm nguyên nhân đổ thừa, hoặc khi tranh cãi người ta tìm kẻ thứ ba để phân trần hay mắng vốn (hic).

 
  Thực ra, cái triết lý sống "tranh đoạt" của Tào Tháo có thể thành công với người tầm thường khi thế sự còn hỗn mang, học vấn ích kỷ, hạn hẹp. Nhưng, khó thành công với người tinh thông kim cổ. Ngay cả binh pháp Tôn Tử cũng chẳng có ý nghĩa gì với hư vô “sắc tức thị không…” định tuệ tùy duyên với kẻ tu hành.  Người vô ngã không có khái niệm hơn thua, được mất...họ chỉ muốn qua sông trên chiếc thuyền bát nhã (thuyền không đáy).
 
  Chuyện những “nẻo” đường hành hương đến đất phật (Ấn Độ) của sư Minh Tuệ có thể xây dựng thành tiểu thuyết kiếm hiệp (cười):
  Trên đường giang hồ hành giới của sư Minh Tuệ? Hiện tại, có rất nhiều kiếm khách hảo kiệt! (chỉ có hai hiệp nữ có biệt danh: Bà bán phở & Ching TV). Có thể họ đều thuộc môn phái youtuber. Không biết các nhóm riêng lẻ có bang chủ lãnh đạo không? Nhưng võ công và kiếm pháp phe chính, phe tà luôn bị lẫn lộn. Thậm chí có người chỉ mới luyện được tuyệt chiêu chém gió….
   Cũng có vài nhân vật cao thủ võ lâm đã lộ diện…như lệnh tỷ bà bà “Tuyệt Diệt Đại Ngôn” ẩn cốc ba năm, liền hạ san mượn ỷ thiên kiếm “quất”...trớt quớt vào hư không! Còn Nhạc Bất Quần dù đã luyện nội công đến mức thượng thừa "Phục Ma Tiến Sĩ", hóa trang anh hùng hảo hớn, nhưng vô tình tẩu hỏa nhập ma, rớt mặt nạ lộ gót chân A-Sin (Achilles)…
  Trong thế cuộc võ học bất tương xứng? Kẻ “độc hành khất sĩ” chỉ có mỗi chiếc hồ lô giới hạnh mượn đỡ từ nối cơm điện. Vì vậy, cuộc chiến "tâm pháp bất trụ" còn nhiều ẩn số…(xem tiếp hồi sau sẽ rõ).
 
   Dẫu sao, câu chuyện truyền kỳ gian nan của sư Minh Tuệ sẽ ghi vào lịch sử phật giáo trong mai hậu (!) Sự thật, cõi phật nằm trong tâm thức mỗi người chứ không riêng ở xứ sở ranh giới Ấn Độ. Người hành giả đang đi tìm phật tính trong giới-định-tuệ bàn bạc một sắc màu từ bi, chứ không phải một vùng đất địa lý của thế gian. Càng không phải dùng ngôn từ lý lẽ tranh chấp đời thường, mà hãy lắng nghe âm vang pháp ngữ phẩm hạnh nhân quả .
 
   Qua những bài báo của Thái Lan, Lào, Campuchia, Miến Điện, Ấn Độ, Úc, Idonesia, Bangladesh, Trung Quốc, Nepal, Malaisia, Singapore…Và, giờ đây thông tin đã lan rộng đến nhiều nước trên thế giới, vượt qua mọi sắc tộc, tôn giáo. Họ ngạc nhiên, khi nghe nói (ca ngợi) về giới tu cực kỳ khổ hạnh của một người (nhà sư) đến từ Việt Nam. Một hiện tượng duy nhất, nhân loại đang chứng kiến sau hơn 2500 năm đức Phật nhập diệt, một thực tế phi thường về con Người có ý chí kiên định.

 

Youtuber buôn chuyện...

 

Youtuber buôn chuyện…

(Nghề hot...)

    Xưa kia, đi thọc mạch chuyện thiên hạ sẽ bị ghét bỏ và chẳng có xu nào. Ngày nay, youtuber chỉ cần đồn thổi chuyện người khác cũng có thể túc tắc kiếm tiền…

   Youtube là nền tảng trực tuyến (internet) với nội dung xây dựng bằng hình ảnh video. Youtuber là danh xưng của những cá nhân đã tạo ra, tải lên mạng với nhiều đề tài học tập, giải trí, khám phá…Và, quả thật là có những người trở thành đại gia nhờ kiếm được tiền tỷ trên youtube khi sản xuất video có đông đảo người xem…

    Vì thế, nhiều người nghĩ rằng chỉ cần ngồi một chỗ với chiếc camera để live stream “chém gió” bằng hình ảnh và lời nói là có thể kiếm được cả trăm triệu đồng một tháng nhờ thói quen tò mò của đám đông...

   Không như những nàng Streamer câu view “ảnh nóng” dễ bị phạt vi phạm chính sách cộng đồng, hay như những gã netizen (năng nổ hoạt động mạng) thường bị đánh giá khá tiêu cực: Là những kẻ có máu “anh hùng bàn phím” khoe khoang, hoặc hổ báo cãi vả, mắc bệnh cải lộn…

  Riêng, muốn làm youtuber (Vlogger) muốn kiếm tiền lớn, thì phải gầy dựng tên tuổi nổi tiếng? Với Vlog có mục đích gây “ồn ào” tranh cãi…họ cần có cả một ê-kíp để xây dựng chiến lược, kịch bản dựa vào nhu cầu “tâm lý đám đông”, biết tùy cơ ứng biến theo hoàn cảnh, thời sự xã hội. Và, đương nhiên phải có thế lực bảo hộ hoặc ít nhất cũng có người (luật sư)“bảo vệ” khi bị vạ miệng liên quan đến luật pháp…

  Youtuber “buôn chuyện” thường lợi dụng khe hở quản lý yếu kém (chính sách vi phạm cộng đồng). Họ gây sự chú ý trên mạng xã hội với những câu chuyện lạ đời, bí ẩn hoặc live stream phát ngôn dung tục, chửi rủa, “mách lẻo” đời tư người khác (thường là những người nổi tiếng)…Bởi, những điều bí mật gián điệp, phi nhân văn đó luôn gây “hấp dẫn” tò mò, kích thích nhóm đố kỵ trong dư luận…nên số lượt view bao giờ cũng cao.

  Nếu tạo được một sự kiện “Drama” nào đó thì nguồn thu có thể lên hàng tỷ mỗi tháng (Như vụ drama Bà Hằng, tranh chấp tài sản Vũ Linh hay "đường đến đất Phật" của sư Minh Tuệ)...
   Những gã youtuber đi lùng kiếm ăn thường cố tình tạo ra sự kiện... Họ có thể âm mưu (tự chia)  phe phái tham gia: tích cực, tiêu cực và trung dung. Đó, chỉ là chiến thuật đạo diễn tâm lý chiến "ba phải"(ai cũng đúng), trò chơi cơ hội chia đều cho nhóm cùng hưởng lợi. Vì vậy, khó có kẻ độc tài muốn độc quyền "truyền thông" thủ lợi...
   Và, khi bạn"thích"(like) hay không thích (có view), theo phe này, phe kia là họ (youtuber) đã có thêm tiền (cười). Sự thật, nghề sống "câu view" chẳng quan tâm ý kiến đúng hay sai của bạn (ngây thơ). Vì, có tranh cãi trái chiêu là "không có lẽ phải" duy nhất (văn hóa ích kỷ).

  Thời đại công nghệ thông tin đang thống lĩnh xã hội. Có lẽ, chúng ta phải học cách sống hiểu biết pháp luật, hoặc dựa vào tính nhân văn, đạo lý xã hội, kiến thức khoa học khi va chạm với một công cụ "văn minh" mới còn rất nhiều rủi ro, cạm bẫy: 

Sự thật: "Người mù nghe được âm thanh thảnh thót rất xa...nhưng lại khiếm khuyết vì không thấy được hình dáng, màu sắc sự thật của cuộc sống”.

 P/s: Tuy vậy, trên youtube còn có sự kiểm duyệt nhất định, Còn fecebook hay tiktok không đáng để tranh cãi(?)